De overheid is niet schuldig aan het Q-koorts drama vijf jaar geleden, zo hebben de slachtoffers definitief te horen gekregen. Na alle ellende wordt er gewoon gelogen. “Niet schuldig”, aldus het oordeel van minister Schippers over het handelen van de overheid in het Q-koorts-drama, tijdens een debat in de Tweede Kamer afgelopen donderdag. Er zijn 25 doden gevallen; vele honderden zijn niet steeds doodziek van, maar Den Haag heeft besloten dat den Haag er niks mee te maken heeft.
Want, sprak de minister (en ik citeer NRC Handelsblad van vrijdag): “Als de overheid anders had gehandeld, dan was de uitkomst niet anders geweest. Wij zijn als overheid niet schuldig aan het uitbreken van de ziekte.”
Nee, dat laatste had er nog eens bij moeten komen! Maar hoe zit dat met het handelen van de overheid? Was dat werkelijk zo onschuldig? Of is er wellicht sprake van dood door schuld, door criminele nalatigheid?
Een half jaar lang, van eind 2008 tot in de zomer van 2009, hield het ministerie van Landbouw (god zij dank is deze landbouwlobby inmiddels door slokop EZ opgevreten) de vreselijke waarheid omtrent Q-koorts stevig onder de boerenpet. Ambtenaren wisten een half jaar lang dat een derde van de geitenfokkerijen besmet was met Q-koorts. Dat was gebleken uit tests aan geitenmelk. Maar ze vonden het niet nodig om de minister Verburg in te lichten, en daarmee de noodklok te luiden, want ze hadden een flinterdunne reden ontdekt om hun dodelijke zwijgen te bedekken: het onderzoek was uiteraard niet goed genoeg. Het was niet meer dan een indicatie, vonden ze. Er moest meer onderzoek worden verricht. En dus kon de ziekte nog mandenlang verder om zich heen grijpen, met alle gevolgen van dien.
Wat was er mis met die test? Niks. Was-ie onbetrouwbaar? Helemaal niet. Maar hij was nieuw voor onze vaderlandse onderzoekers, bij instituten als het RIVM, en die deden net alsof die test weer helemaal van voren af aan gevalideerd moest worden (kijken of-ie betrouwbaar is). Q-koorts was hier zeldzaam, maar in Zuid-Frankrijk komt de ziekte al decennialang voor. De test voor de melk komt van een Frans bedrijf, en die test is daar al jaren in Frankrijk al gevalideerd en jaren in gebruik. Er was geen enkele reden om de dat alles over te doen, om de kritische wetenschapper uit te hangen, en het ministerie had die arrogante Nederlandse ‘deskundigen’ tot de orde moeten roepen. In plaats daarvan was hun gekoketteer met eigen kunnen een uitstekend excuus om de alarmerende resultaten uit het zicht te houden. En te wachten tot de vaderlandse wetenschap het Franse wiel weer heeft uitgevonden. Want ja, misschien zijn de geiten anders. Of de mugjes. Of het gras. Dat kost tijd. Dat kost doden.
Een jaar geleden kwam de Franse Q-koorts-expert Didier Raoult naar ons land. Tijdens een bijeenkomst bij de KNAW haalde hij toen vernietigend uit naar de Nederlandse wetenschappers. Onderzoek doen? Tijdverspilling, dát was het. Roel Coutinho van het RIVM probeerde die dag de schade te beperken door te zeggen dat hij en zijn collega’s van al dat nodeloze onderzoek toch veel geleerd hadden over Q-koorts en zo. Wat de wetenschap had moéten leren, is dat het zo nu en dan geen kwaad kan om collegiale afgunst even opzij te zetten. En de overheid mag ook een conclusie trekken: dat de scoringsdrift van deskundigen soms dodelijk kan zijn, bijvoorbeeld als er haast geboden is, en vooral in combinatie met de platte angst de landbouw te ‘schaden’ met slecht nieuws. Het resultaat van dat zwijgen is dat uiteindelijk de complete sector vrijwel ten onder ging.
En nu wast de minister de handen in onschuld. Veel slachtoffers zaten donderdag niet op een financiële vergoeding te wachten (wie daarom vraagt, is tegenwoordig meteen al verdacht), maar om een simpele spijtbetuiging. Die gaf de minister, of sorts. Het was allemaal vreselijk geweest, zei ze. Maar aansprakelijk? No way! Een straatarme overheid verliest al snel zijn schaamtegevoel.
