Het gaat me te ver om te zeggen dat Europa in brand staat maar het mag duidelijk zijn dat er heel veel smeulende brandhaarden zijn. In Groot-Brittannië hebben deze brand haarden inmiddels wel geleid tot een uitslaande brand. Zij keren zich af van Europa. Het is niet vreemd dat daar de roep om minder EU het grootste was. Britten voelen zich geen Europeanen. In hun wereldbeeld liggen ze ergens tussen Europa en de Verenigde Staten in. Enige vorm van grootheidswaanzin en eigendunk is ze niet te ontzeggen.
Het mechanisme dat er voor gezorgd heeft dat de Britten zich hebben afgewend van de EU is echter ook op het Europese vasteland mogelijk. Kiezers hebben het idee dat een steeds maar uitdijend Europa ze door de strot wordt geduwd. En dat is natuurlijk niet onterecht. Jean-Claude Juncker, de baas van de Europese Commissie, hield een paar weken geleden een vlammende toespraak. Hij wilde meer macht naar Europa, nu de EU de wind in de zeilen had.
De vraag dringt zich op welke wind dat precies is. Zeker, de verkiezingen in zowel Frankrijk als Nederland hebben niet gezorgd voor een groot anti-Europees sentiment. Toch valt niet te ontkennen dat ook daar wel degelijk iets is gebeurd. In Nederland is de PVV de tweede partij geworden en laat ook de VVD (de grootste partij) een zeer zuinig EU geluid horen. De situatie in Frankrijk is al helemaal uniek. Een charismatische buitenstaander met een nieuw, fris geluid heeft daar in no-time een beweging neergezet die zijn weerga niet kent. Maar ik kan u nu al voorspellen, dat gaat niet nog eens gebeuren. Macron is de absolute uitzondering op de regel.
Inmiddels hebben we ook de verkiezingen in Duitsland achter de rug. Ook al geen feestje voor de EU-gezinden. De AfD (ooit begonnen als een eurosceptische beweging van economen) is daar relatief gezien de grootste winnaar. Merkel wordt weliswaar de leider van Duitsland maar het mag duidelijk zijn dat ook daar de traditionele middenpartijen grote klappen hebben opgelopen.
Nou wil ik geenszins beweren dat de kiezer weer terug in zijn hok gaat als de EU op de handrem gaat staan, maar dat de Europese droom van bureaucraten niet helpt om het vertrouwen in politici te vergroten is evident. En dat er geen AfD zou bestaan zonder het grote ‘Europese ideaal’ lijkt mij ook vrij duidelijk. Het volk mort al jaren over de sneltreinvaart van Brussel. Als er nu in heel Europa een referendum zou worden gehouden over meer of minder EU, zouden de kiezers massaal voor minder Europa stemmen. Dit sentiment kunnen de middenpartijen links laten liggen en afwachten tot de wal het schip keert, of men pakt deze handschoen op en laat aan de kiezer zien niet doof te zijn voor geluiden uit de samenleving. Geluiden die heel redelijk zijn maar (zie de ontstaansgeschiedenis van de AfD) kunnen uitgroeien tot extremisme.
