Deze week werd bekend dat 300 vooraanstaande economen, waaronder oud-hoofdeconoom van het IMF Olivier Blanchard, Nobelprijswinnaar Agnus Deaton en de schrijver van het boek Kapitaal in de 21e eeuw, Thomas Piketty, de wereldleiders hebben opgeroepen een einde te maken aan belastingparadijzen. Belastingontduiking levert geen bijdrage aan de economie, maar dient louter en alleen tot zelfverrijking ten koste van anderen. Degenen die profiteren zijn de multinationals met hun aandeelhouders en vermogende particulieren.
Ook elders begint men anders over het kapitalisme te denken. In Frankrijk komen in talloze steden elke avond leden van de beweging Nuit Debout samen om te protesteren tegen het kapitalisme. Deze protestbeweging breidt zich als een vlek uit over Europa. In Amerika, de bakermat van het kapitalisme, verwerpt meer dan de helft van de Amerikaanse millennials, de generatie geboren tussen 1981 en 2000,het huidige kapitalisme. Helemaal verwonderlijk is dat niet.
De rijkste 2 procent van de mensen bezit meer dan de helft van de wereld, terwijl de armste helft maar 1 procent bezit. Als we denken dat de armoede oneerlijk verdeeld wordt, dan geldt dat zeker voor de rijkdom. Daarbij wordt die ene procent alleen maar rijker en de anderen armer. Volgens het Finse instituut UNU-Wider en de Panama Papers, hadden de rijken in 2014 ongeveer 45.000.000.000.000, je leest het goed, 45 biljoen dollar ondergebracht in belastingparadijzen. Dat is min of meer dood kapitaal waarover geen belasting wordt betaald. Het is Dagobert Duck die op zijn geldberg zit en zwelgt in louter het genot van zijn bezit. Tijd dus voor een nieuwe verfrissende aanpak om die 98 procent te laten delen in de rijkdom van die andere 2 procent.
Als je heel hard werkt of briljant bent, of beide, de juiste genen hebt en altijd op het juiste moment op de juiste plek bent, kun je rijk worden, heel rijk zelfs. Maar hoe uniek of geniaal je ook bent je hebt toch altijd de samenleving nodig die je helpt je fortuin te vergaren. Consumenten moeten je producten willen kopen, werknemers moeten voor je willen werken. Er zijn sowieso altijd medemensen nodig om geld te kunnen verdienen. Immers ook als belegger kun je alleen maar rijk worden door het verlies of de prijs die een ander betaalt. Ook maak je gebruik van bestaande infrastructuren. Denk aan goed functionerende steden, onderwijs, gezondheidszorg, vervoer en veiligheid. Dus zo helemaal in je eentje kun je niet rijk worden. Niemand kan dat.
Als je dus dankzij je medemens zo rijk hebt kunnen worden, een fantastisch leven hebt geleid en je kinderen het beste van het allerbeste hebt kunnen geven, waarom zou je dan niet aan het einde van je leven alles wat je vergaard hebt teruggeven aan diezelfde samenleving? Het geld kun je immers niet mee in het graf nemen.
Er zijn alleen maar voordelen. Tijdens je leven heb je als God in Frankrijk kunnen leven. Je hebt je kunnen ontplooien en voldoening in je werk gehad, je hebt je kinderen naar de beste scholen gestuurd en hun een opvoeding gegeven waarmee zij op hun beurt weer iets van het leven kunnen maken. Want waarom zouden ze in een opgemaakt bed belanden door een flinke erfenis? Ze zijn immers al bevoordeeld door hun geweldige opvoeding en scholing dankzij de tijdelijke rijkdom van hun ouders.
Je sterft dus arm, je laat niets na aan je kinderen en je partner krijgt dat deel wat zij of hij toekomt, om dat vervolgens bij overlijden ook terug te geven. Als we dit principe zouden doorzetten dan vloeit alle rijkdom uiteindelijk weer terug naar de samenleving. Dat is géén Marxisme. Je hebt immers gedurende je leven alle mooie vruchten van je rijkdom kunnen plukken en supergoed geleefd. Maar de mooiste beloning is dat je na je dood te de samenleving hebt verrijkt. Op die manier wordt die 2 procent uiteindelijk 100 procent en is arm sterven eigenlijk een feest.
De moraal van het verhaal is dat door alles weg te geven en ‘arm’ te sterven het geld van zijn status wordt ontdaan, zonder dat het zijn nuttige functie verliest, zodat de welvaart beter verdeeld wordt en de obsessie verdwijnt om steeds maar meer te willen vergaren. Pomp die 45 biljoen terug in de economie en de wereld zou zomaar een stuk welvarender, gelukkiger en vrediger kunnen worden.
Een fabeltje uit het rijk Utopia? Waarschijnlijk wel, maar misschien toch iets om over na te denken.
