Een nieuwe lichting studenten introduceert zich deze week op de universiteiten en dat gaat bij mij in de straat gepaard met corporale rituelen. Verklede meisjes dreigend toegesproken op de brug en verderop de jongens jasje-dasje wachtend op instructies uit het studentenhuis.
De introductieweken doen denken aan het begin van m’n eigen studententijd. Het corps of een andere vereniging was niet aan mij besteed, maar ontgroening heb ik meegemaakt.
Als eerstejaars student politicologie was het mijn – even stellige als naïeve – overtuiging, dat het echte leven ging beginnen. Een leven vol kennis en wijsheid, tussen boeken en professoren op de Oude Manhuispoort in Amsterdam.
De jaren die voor mij lagen zou ik doorbrengen in de nabijheid van grote denkers, wetenschappers die het oneindige universum als hun werkterrein claimden op zoek naar nieuwe kennis om de mensheid van dienst te zijn.
Het inwijdingsritueel betrof een week lang op sleeptouw met een groep ouderejaars studenten, die ons met grote vanzelfsprekendheid de do’s and don’ts van de faculteit uit de doeken deed. Een deel van mijn hoge verwachtingen stond al gauw bij de vuilnis.
In de kern kwam mijn ontgroening neer op de kennismaking met de affaire-Daudt. Professor Hans Daudt was in de jaren zeventig in conflict gekomen met de radicale studenten van de Maagdenhuisbezetting. Zij eisten invloed op de colleges en de behandeling van Marx, Engels, Lenin en Mao. De sociaal-democraat Daudt vond de eisen ‘marxistische flauwekul’ en wilde geen duimbreed toegeven.
Dat bleek op z’n minst een grove onderschatting van de tijdgeest. Het universiteitsbestuur en de politiek keken wel uit de studenten en de tijdgeest tegen de haren in te strijken. De koppige Daudt stond er in het conflict vanaf het begin zo goed als alleen voor.
Om een lange affaire kort te vertellen: na aanhoudende provocaties, lastercampagnes en verstoringen van zijn lessen door de militante studenten hield Daudt zijn hoorcolleges voor gezien. Uit protest tegen – wat hij noemde – ‘ een sfeer van opruien, verdacht maken en woordterreur’.
Alle rechtszaken omtrent de affaire heeft Daudt gewonnen. Maar dat voorkwam niet dat hij zich uiteindelijk moest terugtrekken in een afgelegen ruimte, waar hij college gaf aan een kleine groep studenten.
Toen ik 15 jaar later aan mijn introductieweken begon, waren de marxistische studenten van toen inmiddels marxistische hoogleraren en docenten geworden. En professor Daudt zat nog altijd op zijn geïsoleerde plek aan het eind van de gang.
De introductiecommissie raadde mij de colleges van de professor ten strengste af. Met schaamte beken ik dat ik dat advies in eerste instantie heb opgevolgd. (Later zou ik alsnog college lopen bij Daudt.) De oorlog van de linkse hoogleraren en hun volgzame studenten tegen Daudt was na al die jaren nog in volle gang.
Het beeld van een academische plek met wetenschappers als ruime denkers viel in duizend stukken. Alleen bekrompen dogmatici verbannen mensen naar het eind van de gang. Zoals alleen bekrompen werkgevers waardevolle werknemers ontslaan, omdat ze anders denken.
Deze tijd heeft nog heel veel ruime denkers nodig. Ik wens dat ze deze week in groten getale aan hun studie begonnen zijn.
