Wat zou minister Ollongren hebben gezien, toen ze vanochtend in de spiegel keek? Een D66’er die haar ziel verkocht, in ruil voor een ministerschap? Of een burgemeester in oorlogstijd? Of toch vooral een paladijn van Mark Rutte, die burgers een democratisch recht wil ontnemen, zonder dat mensen hierover iets mogen zeggen? De eerste liberale premier Thorbecke bracht ons land in 1848 het rechtstreeks kiesrecht, onder de liberaal Cort van der Linden kregen we in 1917 het algemeen kiesrecht. Mark Rutte wil vandaag echter een democratisch recht afschaffen, door een einde te maken aan het referendum. De premier is niet bereid om dat besluit zélf in Kamer te verdedigen, dat doet zijn rechterhand Kajsa Ollongren. Vandaag is een zwarte dag voor onze democratie, waarin burgers een democratisch recht wordt ontnomen. En waarom? Wat hebben de mensen misdaan? We hebben ‘nee’ gezegd, in een referendum over Oekraïne. We hebben één keer ‘nee’ gezegd, tegen onze eigen regering. Tegen de belangen van de multinationals en de Eurofielen in Brussel. We hebben één keer ‘nee’ gezegd vóór onze eigen democratie. Daarom krijgen we nu straf. Daarom moet nu zo snel mogelijk een einde worden gemaakt aan het referendum.
De regering zegt dat het referendum ‘niet heeft gebracht wat ervan werd verwacht’. Dat klopt, maar dat komt vooral door het optreden van de regering zélf. In 2005 zei Nederland ‘nee’ in een referendum over de Europese Grondwet, maar die kwam er toch. In 2016 zeiden we opnieuw ‘nee’ in een referendum over Oekraïne, maar de regering zei toch ‘ja’. Nu zeggen Rutte en Buma, Segers en Pechtold dat u in het referendum over de Sleepwet kunt stemmen wat u wilt, maar dat zij zich van uw keuzes niets zullen aantrekken. Het probleem is niet het referendum, maar vooral de hooghartigheid van deze politici. Het raadgevend referendum zou een opstap zijn naar een bindend (correctief) referendum, maar na het eerste ‘nee’ wisten D66, PvdA en GroenLinks niet hoe snel ze hun eigen wet in een lade moesten stoppen. Samen met VVD, CDA en ChristenUnie wil D66 nu ook het raadgevend referendum afschaffen. Hun angst is zo groot, dat u zich hierover niet meer mag uitspreken. Rutte noemde het ‘logisch’ dat de regering het referendum wil afschaffen, zonder dat hier een referendum over kan worden gehouden. Omdat de regering tegen het referendum is. Een redenering die past in een dictatuur, maar niet in een democratie.
Het referendum is volgens Mark Rutte niet te verenigen met onze vertegenwoordigende democratie, waar het parlement het laatste woord heeft. Maar bijna alle landen in Europa hebben een referendum, behalve België en Bosnië-Herzegovina. In dat lijstje komen ook wij straks weer te staan. De kiezers kiezen de Tweede Kamer, de mensen die hen moeten vertegenwoordigen. In een referendum kunnen diezelfde burgers hun Kamerleden adviseren en corrigeren, op het moment dat volksvertegenwoordigers besluiten nemen die het volk helemaal niet wil. Dat is juist een kroon op de democratie, een kroon die deze regering nu wil breken. Niet omdat het referendum niet werkt, maar omdat het te goed werkt. Niet omdat het de democratie aantast, maar omdat het onze democratie versterkt. Omdat zoveel politici zo bang zijn voor de mening van de bevolking. Het is zeker geen toeval dat het voorstel om het referendum af te schaffen zo snel door de Kamer moet, nog vóór de verkiezingen van 21 maart. Dan wordt ook het referendum gehouden over de Sleepwet. Je hoort het ze al zeggen: Het referendum is afgeschaft, waarom zouden we dit Sleepwet-referendum dan nog serieus nemen? Mark Rutte wil alles van je weten, maar niet naar je luisteren.
Vandaag zal ik in het parlement flink van me laten horen, maar u kunt dat ook doen. Nu en op 21 maart. Wie niet horen wil die moet maar voelen. Dat geldt zeker voor de ondemocratische opstelling van Mark Rutte. Door ‘nee’ te zeggen tegen de Sleepwet, kunt u ook ‘nee’ blijven zeggen vóór onze democratie.
