‘Je zult je man begeren, en hij zal over je heersen.’ Dat zegt de Bijbel over de vrouw. God zegt ook: ‘Je zwangerschap maak ik tot een zware last, zwoegen zul je als je baart.’ Het is een verschrikkelijk verhaal dat de barenspijnen van de vrouw een straf zouden zijn, omdat oermoeder Eva proefde van de verboden vrucht, nadat zij in het Paradijs een appel zou hebben geplukt van de Boom der Kennis. Elke man die de Bijbel heeft gelezen zou feminist moeten worden. Of anders zou hij eens goed moeten luisteren naar Nina Hagen. De vrolijke Duitse zangers, die op even indringende als schaamteloze wijze haar twijfels deelt over de geboorte en het moederschap en vooral over de plichten van de vrouw. In het lied Unbeschreiblich Weiblich (1978), dat veertig jaar geleden verscheen. Nina is zwanger, maar zij wil geen kind. Maar dat maakt haar niet minder vrouw: ‘Vor dem ersten Kinderschreien muss Ich mich erst mal selbs befreien’.
In de DDR, waar Nina Hagen in 1955 werd geboren, besloot het communistische regime dat zij Schlagerzangeres moest worden. Maar Nina was een guitig meisje, dus dat werden komische Schlagers, die zo populair werden dat het Oost-Duitse regime haar graag op tournee naar West-Duitsland stuurde. In 1976 bleef Nina in het Westen achter en vond zij een nieuw thuis in de punkwereld, waar zij als klassiek geschoolde zangeres eveneens een opvallende verschijning was, luister en kijk maar eens naar deze parodie in Naturträne. De jaren daarna werd ze punk-diva, in Europa én in de Verenigde Staten. Na de eeuwwende zocht Nina Hagen weer een andere weg en werd zij steeds meer zangeres van religieuze liederen, waarbij het theatrale van de Schlagerzangeres en het provocerende van de punk-diva bleven, zoals in deze Ave Maria, waarbij ze het Bijbelse gezegde citeert: ‘Behandel anderen steeds zoals je zelf behandeld wilt worden.’
Vorige week moest ik denken aan Nina Hagen, toen Angela Merkel aankondigde dat zij niet meer opnieuw Bondskanselier wil worden. ‘Mutti’ Merkel en ‘Diva’ Hagen, ze lijken elkaars tegenpolen, maar hebben toch ook veel gemeen. Beiden groeiden op in Oost-Duitsland, allebei zijn christelijk en elk op hun eigen manier vrouwelijke rolmodellen. Angela Merkel als een politieke leider die compromissen weet af te dwingen bij elke mannelijke politicus, Nina Hagen als een kunstenaar die met haar vrolijke provocaties elke status quo weet te doorbreken. Hoe dat samen gaat konden we zien in de Duitse talkshow Talk im Turm in 1992, in een discussie over het drugsbeleid. Angela Merkel was destijds een politicus in opkomst en minister van vrouwen- en jeugdzaken, Nina Hagen was een beruchte provocateur en ondertussen tweemaal moeder geworden. Ze reageren op elkaar als olie en vuur en Nina Hagen loopt schreeuwend weg.
Hoe verschillend deze vrouwen ook zijn, voor allebei heb ik veel waardering, omdat ze laten zien hoe de positie van de vrouw is veranderd. Hoe weinig ze op het eerste gezicht ook gemeen lijken te hebben, het succes van de conservatieve politicus Angela Merkel is ook mogelijk geworden dankzij het vrijheidslievende optreden van feministen als Nina Hagen. Omdat die lieten zien hoe een vrouw zich niet laat overheersen. Voor allebei geldt: ze zijn Unbeschreiblich Weiblich.
