Robin Linschoten, de VVD-politicus die werd veroordeeld wegens fraude, werkte bij de DSB bank. Datzelfde geldt voor de VVD’ers Frank de Grave en Ed Nijpels. Dirk Scheringa, oprichter en naamgever van DSB, omringde zich graag met VVD-politici. Zijn belangrijkste VVD’er was ongetwijfeld Gerrit Zalm, de goedlachse minister van Financiën, die de grote financiële man werd achter Dirk Scheringa. In 2009 ging DSB failliet nadat financiële wanpraktijken openbaar werden, waarbij klanten via ‘woekerpolissen’ onbetaalbare verzekeringen kregen aangesmeerd en bewust in de problemen werden gebracht.
De banden tussen de banken en de politiek zijn nauw, zo zagen we eerder in deze serie: ING van Ralph Hamers heeft oud-premier Jan Peter Balkenende (CDA) en oud-minister Hans Weijers (D66) in haar gelederen. Ook oud-premier Wim Kok (PvdA) was verbonden aan ING. Oud-minister van Financiën Wim Duisenberg (PvdA) ging naar de Rabobank en oud-minister van Financiën Onno Ruding (CDA) naar het Amerikaanse Citibank. Oud-staatssecretaris van Financiën en minister van Economische Zaken Joop Wijn (CDA) ging na zijn plotse vertrek uit de politiek aan de slag bij Rabobank en ABN Amro.
De grote banken nemen deze oud-politici niet alleen in dienst vanwege hun financiële kennis, maar vooral omdat zij goed de weg weten in de politiek. De bankenlobby is de meest invloedrijke lobby bij de EU in Brussel, waar de meeste financiële wetten worden gemaakt, maar ook aan het Binnenhof. Ook in Nederland schrijven banken direct mee aan de wetten en regels voor de financiële sector. Dit verklaart mede waarom het toezicht op de banken zo werd verzwakt en de banken ongekende risico’s konden nemen, wat tien jaar geleden leidde tot de bankencrisis, waarna de overheid de banken moest redden.
Gerrit Zalm was de langstzittende minister van Financiën in Nederland, van 1994 tot 2007 – met een korte onderbreking. Zijn opvolger Wouter Bos vroeg hem een jaar later naar ABN Amro te komen, nadat deze bank als gevolg van de crisis door de overheid voor miljarden van de ondergang was gered. Dat was een opmerkelijke keuze van deze PvdA-minister, omdat Gerrit Zalm als financieel hoofd juist betrokken was bij de wanpraktijken van de DSB-Bank. In 2009 werd Gerrit Zalm zelfs voorzitter van de Raad van Bestuur van ABN Amro, ondanks een negatief advies van de financieel toezichthouder AFM.
Aan het Binnenhof is Gerrit Zalm vooral bekend geworden door de ‘Zalmnorm’, dat is een uiterst zuinig overheidsbeleid waarbij meevallers op de begroting niet worden gebruikt voor extra investeringen, maar verdwijnen in de staatskas. Ik heb het altijd vreemd gevonden dat zo’n strenge minister van Financiën als financieel verantwoordelijke zulk wanbeleid accepteerde bij de DSB – en daar bovendien mee is weggekomen. Zalm steunde Scheringa in diens poging toe te treden tot de grote bankenwereld. De ironie is dat na het failliet van DSB juist Zalm toetrad tot de Bovenbazen, als voorzitter van ABN Amro.
De belastingbetaler heeft miljarden betaald om ABN Amro te redden. We hadden van deze bank een fatsoenlijke publieke bank kunnen maken, maar onder leiding van Zalm (met steun van PvdA-minister Dijsselbloem) moest de bank zo snel mogelijk naar de beurs worden gebracht. Gerrit Zalm verliet de bank in 2017, waarna hij informateur werd van het huidige kabinet. Lezers die zich afvragen waar premier Rutte het idee vandaan haalde om de dividendbelasting af te schaffen: Gerrit Zalm was niet alleen Bovenbaas bij ABN Amro, sinds 2013 is hij ook als ‘bijzondere commissaris’ verbonden aan Koninklijke Shell.
In de serie over De Bovenbazen schreef Ronald van Raak eerder over Ralph Hamers van ING, Paul Polman van Unilever en Ben van Beurden van Shell.
