Hoe hard de kritiek in de Tweede Kamer soms ook is, premier Rutte laat dit meestal gelaten van zich afglijden. Maar maandag zag ik ineens een heel andere Mark Rutte: tijdens een bijeenkomst met politici uit EU-landen was daar plots een premier in paniek: “I am totally against referenda. And I am totally, totally, totally against referenda on multilateral agreements, because it makes no sense, as we have seen with the Dutch referendum.” De premier keerde zich tegen het recht van Nederland om een referendum te houden over een Europees onderwerp en toonde onverholen zijn afkeer van de opvattingen van de Nederlanders – die hij zelfs ‘desastreus’ noemde. Het is opmerkelijk, een politieke leider die zo klaagt over de bevolking.
Politiek is vaak niet zo moeilijk, maar wordt veelal moeilijk gemaakt. Vooral wanneer de bevolking het ene wil, maar de bestuurders iets heel anders. Niets is voor een premier zo gemakkelijk als een referendum, omdat er altijd een ‘ja’ of een ‘nee’ uit komt. Voor het referendum over Oekraïne is dat niet anders. Alle EU-landen sloten een verdrag en moeten dat goedkeuren. Wij deden dat niet en daarmee is het verdrag van tafel. De premier is nu bang dat andere landen gewoon door zullen gaan, maar dat kan niet (want het verdrag is van tafel). Rutte wil daarom met al die landen nieuwe onderhandelingen gaan voeren, maar dat hoeft helemaal niet (want het verdrag is van tafel). Hij vindt ook dat die gesprekken nog lang niet kunnen beginnen, vanwege het referendum in Groot-Brittannië, maar dat is helemaal onzin.
De uithaal van de premier naar de bevolking verraste me, omdat Rutte zichzelf zelden zo verliest. De uitslag van het Oekraïne-referendum ligt hem zwaar op de maag. Niet zozeer vanwege Oekraïne (onze handel met dat land zal er niet onder lijden), maar vanwege het referendum zelf. Omdat dit precies laat zien waar het probleem met de Europese politiek zit: een gebrek aan democratie. Wat voor verdrag ook wordt gesloten, of hoeveel zeggenschap we ook moeten inleveren, de bevolking heeft hier niets over te zeggen. Als mensen dan toch een referendum afdwingen, moet de premier dat zo snel mogelijk ongedaan maken. Dat deed premier Balkenende na het referendum over de Europese Grondwet en dat moet premier Rutte nu doen met de uitslag van het referendum over Oekraïne.
Waarom moet de premier van een democratisch land een democratisch besluit naast zich neerleggen? En van wie moet hij dat? Van Europa. Maar wie is dan dat ‘Europa’? Niet de bevolking in die andere EU-landen, die wil ook geen onbegrijpelijke verdragen waar ze niets over te zeggen heeft. Nederlanders zijn echt niet zo slecht als Rutte ons wil doen geloven. Ik denk dat wij hetzelfde zijn als die andere mensen in Europa, die allemaal genoeg hebben van de Europese politiek. Niet de opvatting van de bevolking is ‘desastreus’, maar de ongekende hooghartigheid van Europese bestuurders. Nederland heeft ‘nee’ gezegd en de premier zal dat moeten respecteren. Als Rutte zich blijft schamen voor Nederland, kan de premier maar beter aftreden.
