Premier Rutte nodigde vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie RTL Nieuws-journalist Frits Wester uit om zijn plaats in te nemen. Wester vertelde wat de premier ons komende donderdag in de Tweede Kamer zal antwoorden op de vragen die de fractievoorzitters hem komende woensdag tijdens de Algemene Beschouwingen zullen stellen. Over de voorstellen die op Prinsjesdag zullen worden gepresenteerd. Niet alleen de kabinetsplannen werden dit jaar gelekt, zelfs de communicatie-strategie van het kabinet kwam dit keer op straat te liggen. De premier heeft zijn kabinet duidelijk niet in de hand, ministers lopen over hem geen.
De voorstelling van Rutte en Wester was best komisch, een vermakelijk toneelstukje. Maar het was toch vooral heel gênant. Omdat het een premier liet zien die de regie volledig kwijt is en voor zichzelf geen andere keuze meer ziet dan het opvoeren van deze clown act. De lekken van de afgelopen weken zijn ook gênant omdat ze ons tonen dat sommige ministers en hun naaste medewerkers zich niets wensen aan te trekken van de regels en afspraken die met de Tweede Kamer worden gemaakt. Ze laten zien dat we worden geregeerd door Dikke Ikken, mensen met veel verantwoordelijkheden, maar ook met een gebrek aan moreel besef.
Het lekken van de kabinetsplannen lijkt een jaarlijks terugkerend spelletje, één van de vele rituelen rondom Prinsjesdag. Maar het is veel serieuzer, omdat het de verhouding raakt tussen Kamer en kabinet. De kern van onze democratie is dat het parlement de regering moet kunnen controleren. Elke maand voor Prinsjesdag lekken ministeries massaal plannen naar de media, zonder dat de oppositie die plannen kan controleren. Een maand lang een goednieuws-show, zonder controle en zonder wederhoor, de basisprincipes van onze democratie.
Elk jaar ageer ik tegen het lekken van de voorstellen voor Prinsjesdag. Dat doe ik niet uit een behoefte aan Don-Quichotisme, maar omdat ik vind dat een parlement niet zo over zich heen mag laten lopen. Zeker niet omdat de premier ook nog het lef had om de Kamerleden – die de stukken afgelopen vrijdag kregen – te laten tekenen voor geheimhouding, zodat wij bij lekken strafrechtelijk vervolgd zouden worden. Een omkering van waarden, waar ik mij met succes tegen heb verzet. Ik ben blij dat ook de Eerste Kamerleden een signaal hebben willen geven en dit jaar eveneens hebben geweigerd om voor geheimhouding te tekenen.
Twee weken geleden heb ik namens alle oppositie-partijen mijn ongenoegen uitgesproken over het lekken, over het feit dat ministers zich niet wensen te houden aan de afspraken met het parlement. En ik heb de premier gevraagd om hier tegen op te treden. In reactie daarop werd op de ministeries de kraan nog verder opengedraaid en werd bijna alles gelekt. En terwijl sommige ministers vrolijk rondjes maakten langs de media, schreef de premier ons in antwoord op mijn vragen dat hij geen concrete aanwijzingen heeft dat er plannen zijn gelekt.
Dikke Ikken zijn mensen die weten dat iets niet deugt, maar het toch doen, omdat ze weten dat ze er mee weg kunnen komen. De massale lekken van dit jaar laten zien dat we worden geregeerd door Dikke Ikken, dat er op de ministeries ook mensen rondlopen met een serieus gebrek aan moreel besef. Die mensen horen niet thuis in het bestuur, deze mensen moeten zo snel mogelijk weg. Als Tweede Kamerleden vertrouwelijke informatie lekken, doet de voorzitter daarvan aangifte. Dat moet ook gelden voor de ministeries. Daarom heb ik de premier gevraagd om aangifte te doen, een pleidooi dat vanochtend werd ondersteund door VVD-minister Schultz van Infrastructuur en Milieu. Ik hoop dat meer ministers de komende dagen openlijk afstand nemen van het lekken en een onderzoek zullen eisen.
Lekken is alleen mogelijk als dingen geheim zijn. De enige manier om lekken te voorkomen is om zaken niet meer geheim te houden. Als plannen voor Prinsjesdag kunnen worden gelekt naar de media, kunnen ze ook naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Dan gun ik de ministers voor Prinsjesdag graag hun mediamomentjes, maar kan ook de oppositie eerlijk op de plannen reageren. Dan hoef ik me volgend jaar ook niet meer zo druk te maken om al die lekken – en kan ik me volledig concentreren op de inhoud van de kabinetsplannen.
