In de Amsterdamse Balie vindt begin april een debat plaats over ‘de grenzen van humor in theater en tv’. ‘Kwetsen voor de kunst?’ is de vraag die beantwoord moet worden. Tv- en theatermakers uit de doos van NPO en de Amsterdamse Kleinkunst zullen daar ‘een onderwerp bespreekbaar maken’ wat absoluut geen bespreking behoeft – behalve in de beslotenheid van een donkere kroeg, huiskamer of zaal waar vakgenoten, artiesten en levenskunstenaars scherts op elkaar uitproberen: harde, goede grappen maken en deze verfijnen.
Geïnspireerd door het kleinburgelijke gespuis dat niets van komedie en theater maken snapt, hélpen professionele grappenmakers het kleinburgelijke gespuis dat niets van komedie en theater snapt – behalve als het af is en er bulderend gelach klinkt, gevolgd door een gevoel van troost. Als het goed is. Het SJW-gespuis en de politiek correcte humorlozen vinden het echter tijd zich te bemoeien met wat wel en wat niet grappig is en waar grappen maken ‘kwetsen’ wordt. Lees: humor breekt door hun valse constructies heen, en zij die deze constructies bouwen weten dat. Dus moet humor dood.
Het is niet zozeer deze bijeenkomst in de Balie, waar mensen als Raoul Heertje, Diederik Ebbinge – ooit van de Vliegende panters, nu een acteur in ‘de Luizenmoeder’ en andere programmamakers conform de ‘positieve’ NPO-richtlijnen genoegen nemen met de grimas, maar het zijn ook de rechterlijke macht en (social media) bedrijven die massaal de stekker uit de lach willen trekken. Het is moeilijk kiezen wat erger is – de satire suicide bij makers zelf of het politieke klimaat waarin vrijheid wordt geofferd op het altaar van ingebeeld slachtofferschap:
De Balie livestreamed al haar programma’s. Deze keer staat er een rode knop op het podium. Als onze sprekers het benauwd krijgen, mogen ze de rode knop indrukken en gaat de livestream, voor heel even, op zwart.
Als ik dat lees ga ík voor heel even op zwart. Mensen die van het podium hun vak hebben gemaakt krijgen het niet benauwd. Gewoon niet. Of is praten over ‘grenzen aan de humor’ soms benauwend? Ja, misschien wel, omdat het niet klopt, omdat je weet dat je je vrijwillig laat opsluiten als je zwicht voor politieke correctheid. Daar helpt geen rode knop tegen.
Wat deze creatievelingen niet snappen is dat als gevolg van dit soort ‘debatten’ theaters en zalen nog meer eisen zullen gaan stellen – zodat er niets meer te debatteren valt. Je bent dan als komiek gewoon te grof en onverkoopbaar. ‘Doei.’ Er is juist een plicht om geen vragen te stellen over grenzen. Zodra ze dat gaan doen, gaan ze zelf ten onder. Economisch, cultureel, moreel. Houdt dus op met deze schijndiscussie die bedoeld is om de kunst volledig te beheersen naar Orwelliaanse maatstaven.
Alle humor is kwetsen, alle kunst is kwetsen, omdat gekwetst worden via een grap of een lied of wat dan ook de waarheid op zijn aardigst is. Via de komiek kun je ook de moeite die het kost om dag in dag uit al het abnormale om ons heen maar normaal te vinden even vrijaf geven. Daarom is politiek correcte humor ook saai en niet heilzaam. Het is de leugen bovenop de leugen. De lach bovenop het collectieve geheim. Lachen met de dood, niet erom.
En er is al zo weinig echte humor in omloop. Grappen maken is gevaarlijk. Hans Teeuwen riep bij mij laatst de vergeten lach op, de lach die achterin de kast lag. Teeuwen:”Als mensen me vragen, wat vindt je nou zo goed aan de Islam: nou ja de lichtvoetigheid.” De hele zaal lacht. Dié lach. De golf van opluchting in de zaal na “lichtvoetigheid”, na “die joie de vivre” van de Islam. Dat is echt.
Harde grappen maken, heftige dingen zeggen die eigenlijk ‘niet kunnen’ maar wel opluchten, elkaar quasi afmaken en toch vrienden bijven: het is allemaal typisch Nederlands en heel vormend. En ook dat gaan we verliezen, mensen.
— Wierd Duk (@wierdduk) 3 maart 2018
Mensen die over kwetsen en grenzen beginnen zijn überhaupt niet geïnteresseerd in de grap. Ze haten de grap en de lach omdat die als enige bestand zijn tegen hun propaganda, leugens en onwaarheden. Zo was ook de Schotse rechtbank die onlangs een Youtube-komiek, Mark Meechan, veroordeelde tot een gevangenisstraf niet geïnteresseerd in de grap waarvoor hij wordt opgesloten. Meechan (‘Count Dankula’ op Twitter) had de hond van zijn vriendin de Hitler-groet geleerd en dat gefilmd. Een ‘hate-crime’ aldus de Rechtbank. En in reactie op zijn verdediging zei de Rechtbank: “Context and intentie zijn irrelevant”.
Guilty.
Recess called to await sentencing.
— Count Dankula??????? (@CountDankulaTV) 20 maart 2018
De implicaties van zo’n vonnis zijn niet te overzien. Als context en intentie van een grap er niet meer toe doen dan zou langs die logica een Hitler-groet brengen in je slaap of uitleg geven over de Hitler groet als docent ook ‘hate speech’ kunnen zijn, of überhaupt de grap navertellen in de context van de rechtszaak een ‘hate-crime’ opleveren.
Er is maar een oplossing. De Britse komiek Ricky Gervais maakt grappen over voedselvergiftiging en verkrachting en krijgt duizenden reacties van mensen die ‘dat niet vinden kunnen’. Hij spreekt er zijn afkeer over uit in zijn show ‘Humanity’ en neemt niets terug. Knettergekke mensen die denken dat alles over hun gaat en dat niemand mag lachen gebruikt hij als inspiratie voor zijn shows en kritiek. De onzin van dit alles laten zien is momenteel de taak van de echte komiek.
