Welkom in Hallucinederland. Was het alleen afgelopen week of leven we al langer in deze omgekeerde werkelijkheid? In ieder geval langer dan ik met onafgebroken opgetrokken wenkbrauwen vol kan houden. Met verbazing heb ik de NRC-karaktermoord op Pieter Omtzigt gevolgd, beelden van Marokkaanse relschoppers in Amsterdam en Den Haag gezien waarop naar hartelust vuurwerk werd gegooid naar agenten (‘feestelijk toch’?) en gelezen over de plannen van D66-minister Ollongren om met ‘authentieke berichtgever’- Facebook om de tafel te gaan zitten vanwege ‘nepnieuws’ (lees: geassumeerde propaganda bestrijden met propaganda van de staat). De rimpels op mijn voorhoofd blijven erin.
Alles staat op zijn kop, behalve de werkelijkheid zelf, maar die ‘mag niet meer’. Waarheid is haat, of kwetsend of extreem, leugens zijn ‘divers’, ‘tolerant’ en ‘authentiek’. Nog een voorbeeld, de D66-cultuurminister van Engelshoven die over Zwarte Piet zei dat tradities met hun tijd mee moeten gaan. Het is geen geruststellende gedachte voor het behoud van andere tradities als de ‘gevoelens van bepaalde mensen daarover’ bepalend zijn. Gevoelens zijn op tal van plekken belangrijk maar dit is nou juist niét hoe tradities werken. Omgekeerde wereld.
Het toppunt was de wel hele bonte variant op de handstand dat ‘moslims de nieuwe joden zijn’, namelijk dat ‘er parallellen zijn tussen anti-islamisme nu en het anti-semitisme van de jaren ’30‘. Aldus een historicus. Je vindt ze nog gekker – joden die ‘nazi’s’ worden genoemd, homo’s ‘homofoob’, de nieuwste hoofddoek bij Barbie een ‘manier voor meisjes om over ambitieuze grenzen heen te gaan’. In de upside-down van nu weten we alleen nog wat er echt gebeurt of bedoeld wordt als we het omdraaien.
Er moest uiteindelijk een hoogbejaarde mode-ontwerper aan te pas komen gisterenavond met een boute uitspraak over Merkels vluchtelingen om ons weer even rechtop te zetten. Om wat rimpels in de vijver te krijgen in plaats van op mij.
Maar het was niet deze week, het is ook elke week daarvoor geweest die tot de week daarop leidde, die nog weer zal worden overtroffen door het volgende wat ons ondersteboven zal houden in een wereld die nog even rond, groot en vol waarheid is als eerst.
Dat het hier niet gaat om een ‘complot’, paranoia of gewoon nog steeds ‘het huidige klimaat’ blijkt uit het feit dat er mensen wegschieten en boven komen die nattigheid voelen, die als diertjes de groep in de upside-down verlaten ondanks de gevaren. Die populair worden, zoals je in de VS en Canada ziet, om geen andere reden dan dat ze rechtop staan in een rechtop wereld, in plaats van ondersteboven hangen.
Als we vervolgens ook kunnen vaststellen dat wel heel veel media, universiteiten en overheden ondersteboven dingen zeggen die elke wet van de logica en elke waarneming tarten, dan wil dat iets zeggen. Dan wil dat zeggen dat we -blijkbaar- weer terug moeten om verder te kunnen, dat we aan het einde zitten van onze verbeelding en dat onze krachten zijn uitgespeeld. Zoals Superman ook gebeurde. ‘Het einde was nog nooit zo grappig’, zei Jonathan Pageau daarover.
Aan het einde van iets is er altijd het tegenovergestelde. Leven en dood, liefde en koelte, de vrouwen als de strijders en de mannen niet, oorlog en vrede, totale gelijkheid en tirannie. Na het ondersteboven moet de wereld een reboot krijgen. Terug naar het begin, naar de plek in het water waar de kringen aan de oppervlakte ooit ontstonden. Door een steen, bal of wat dan ook opnieuw op te diepen en terug te gooien, om de hiërarchie te herstellen en de functies van onze samenleving.
Een veel voorkomende metafoor voor het najagen van dat begin is ‘down the rabbit hole‘ gaan. Het spoor (terug) volgen. In The Matrix met Keanu Reeves werd ‘Neo’ ook uitgenodigd hetzelfde te doen. Ik heb me nooit gerealiseerd hoe echt en ‘rechtop’ dit soort films zouden worden.
