De Eerste Kamer stemt over het initiatiefwetsvoorstel van D66-Kamerlid Pia Dijkstra over het standaard maken van het orgaandonorschap voor mensen die niet aangeven of ze wel of geen orgaandonor willen zijn. De JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, wil ook meer orgaandonoren, maar vinden dat het zelfbeschikkingsrecht ook inhoudt dat je het recht hebt géén keuze te maken. Er zijn betere manieren om het organentekort op te lossen.
Nog steeds zijn er veel te weinig orgaandonoren, met lange wachtlijsten, tijdrovende chronische ziekenhuisbezoeken en onnodige doodsgevallen tot gevolg. Het staat dus buiten kijf dat er meer donoren nodig zijn. Om hiervoor te zorgen wil D66-Kamerlid Pia Dijkstra nu dat iedereen die niet expliciet aangeeft dat hij géén orgaandonor wil zijn automatisch orgaandonor is. Dijkstra’s logica is dat op deze manier de ongeveer 7 miljoen volwassen Nederlanders zonder donorregistratie zo automatisch meedoen aan de pool van donors.
Hoe erg er ook meer organen nodig zijn, de overheid mag er niet vanuit gaan dat mensen die niet geregistreerd staan hun organen ter beschikking stellen. Lichamelijke integriteit is een centraal onderdeel van het zelfbeschikkingsrecht: niemand kan jou dwingen iets – of juist niets – met jouw lichaam te doen. De overheid mag jou dus ook niet dwingen een keuze te maken over wat er met je lichaam gebeurt. Door van orgaandonorschap de standaard te maken doet D66 alsof het lichaam van ieder individu eigendom is van de overheid, behalve als iemand daar bezwaar tegen maakt. Dit is de omgedraaide wereld!
In plaats van direct aan het zelfbeschikkingsrecht te sleutelen zijn er veel betere manieren om het aantal orgaandonoren toe te laten nemen. Meer voorlichting bijvoorbeeld, maar ook het meer proactief werven van donoren. Op dit moment krijgt iedere Nederlander als hij of zij 18 wordt één keer een donorregistratieformulier toegestuurd. Dat mag een stuk vaker. Waarom zorgen we niet dat iedereen die een nieuw paspoort of rijbewijs aanvraagt tijdens het wachten op het stadhuis een formulier voor zijn neus geschoven krijgt? Waarom krijgen niet-geregistreerden niet wekelijks een pushbericht van hun DigiD-app? Op deze manier confronteer je mensen er continu mee dat ze nog geen keuze gemaakt hebben omtrent het donorschap, en kunnen ze die keuze dus minder makkelijk voor zich uit schuiven.
Daarnaast moet er veel meer tijd, geld en aandacht komen voor de échte oplossing voor het orgaantekort: de ontwikkeling van kweekorganen. Onderzoek naar de mogelijkheden om organen tailor made te ontwikkelen in een laboratorium is nog lang niet afgerond, maar heeft de afgelopen jaren grote sprongen gemaakt. Vooral in het buitenland helaas, omdat dergelijk onderzoek in Nederland nog altijd op veel weerstand kan rekenen, zeker vanuit religieuze kringen; van dezelfde mensen die vaak om religieuze redenen geen orgaandonor zijn. Prima als je geen orgaandonor wilt worden, maar help dan wel mee met het zoeken naar een alternatief. Zeker met de Christelijke partijen in de coalitie zal het moeilijk worden om de hand van de wetenschap de vrije hand te geven, aangezien deze partijen toch liever vertrouwen op de hand van God. We hopen dat de VVD en D66 deze goddelijke lokroep weerstaan en vertrouwen in de kracht van de wetenschap.
Het voorstel van D66 is vanuit een pragmatisch oogpunt begrijpelijk, maar vanuit het zelfbeschikkingsrecht bekeken niet verdedigbaar. Zeker niet als je bedenkt dat er veel nog niet geprobeerde mogelijkheden zijn om op een vrijwillige manier donoren te werven. Laten we dat eerst eens proberen.
