Lanen, Lanen en bloemen
Bloemen, Bloemen en vrouwen
Lanen, Lanen en vrouwen
Lanen en bloemen en vrouwen en een bewonderaar
Dit is het gedicht ‘Avenidas’ van de Zwitsers-Boliviaanse dichter Eugen Gomringer. Zijn regels hebben zeven jaar stand gehouden op de muur van een hogeschool in Berlijn. Komende herfst worden ze overgeschilderd op last van de schoolleiding. Die komt daarmee tegemoet aan de eis van een aantal studenten, die het gedicht ‘seksistisch’ vindt.
De Rietveld Kunstacademie in Amsterdam heeft een bijeenkomst met een aantal kunstenaars afgezegd. Studenten en een ex-student beschuldigen de kunstenaars van ‘seksisme’ en ‘racisme’. De woordvoerder van de Rietveld zegt vrije expressie en vrije meningsuiting belangrijk te vinden, maar die mogen niet kwetsend of provocerend zijn. De academie heeft de uitnodiging ingetrokken.
Kwetsend zou ook de grap van René van der Gijp zijn geweest in het tv-programma Voetbal Inside over een mannelijke tv-collega in België, die voortaan door het leven gaat als vrouw. Net als bij een eerdere grap over homo’s was ook deze verontwaardiging gekoppeld aan een oproep aan de sponsors. En ook nu voelden sponsors van Voetbal Inside zich geroepen publiekelijk afstand te nemen van de makers.
Waarom wordt er zo snel overstag gegaan voor een paar moraalridders? Welke wapens hebben zij om een capitulatie in no time af te dwingen? En wat ontbreekt er, om de moraalridders de middelvinger te geven of ze eenvoudig te negeren?
Eerst de moraal zelf. Die is relatief nieuw en verklaart de identiteit van etnische en seksuele minderheden heilig. Dat houdt in dat het bewust of onbewust kwetsen van deze minderheden – met woorden of afbeeldingen – verboden is. Hoewel geen minderheid, behoren vrouwen ook tot een kwetsbare groep en – hoewel geen meerderheid – witte (of blanke) mannen uitdrukkelijk niet.
Brigades van betweters hebben het hun taak gemaakt de Nieuwe Moraal in het openbare leven te handhaven. Verontwaardiging en druk worden georganiseerd via talkshows en sociale media.
Toch zou de invloed van deze brigades nooit zo groot zijn zonder de hoge priesters en de angsthazen.
De hoge priesters van de Nieuwe Moraal doceren genderstudies op universiteiten, zijn voorzitter van diversiteitscommissies, zitten in de politiek, schrijven columns voor NRC Handelsblad of verspreiden de ge- en verboden vanuit culturele instellingen.
Een even schrijnende als hilarische poging daartoe zagen wij deze week in de Manchester Art Gallery, waar de dienstdoende curator een 120 jaar oud schilderij van JW Waterhouse naar de opslag wilde verbannen. ‘Seksisme’ was haar oordeel over het werk Hylas and the Nymphs.
De verdrijving zorgde voor zoveel protest, dat het schilderij ook snel weer terug was. In alle verwarring noemde de curator het gesleep met Hylas en de naakte dames maar ‘een uitnodiging tot debat over seksistische kunst’.
Ongeloofwaardig en vooral onuitvoerbaar. Want labels plakken op kunst of mensen maakt een debat onmogelijk en overbodig. Iets of iemand ‘seksistisch’ of ‘racistisch’ noemen is namelijk een conclusie en zeker geen uitnodiging tot debat. Sterker, labels plakken is het debat ontlopen.
Met al die brigades en priesters staat de Nieuwe Moraal best sterk. Maar de macht wordt aangereikt door de angsthazen.
Het is de manier waarop een dictatuur werkt. Een dictator houdt een volk zelden eigenhandig in zijn greep. Het zijn z’n medewerkers en de bevolking zelf die zich schikken naar wat de despoot mogelijk verlangt. Op intuïtie in het gelid. Angst is de macht van de onderdrukkers.
Rene van der Gijp vatte de hysterie – de oproep aan sponsors, de bemoeials van PvdA en GroenLinks, de excusses die D66 eiste – over een grap met een pruik in één zin samen: “Dit land is helemaal de weg kwijt.”
Dat is hetzelfde land waar een legendarische kunstacademie het creatieve brein bij het vuilnis zet en waar gesleept wordt met oude beelden om de nieuwe heiligen ten dienen.
Elders wordt uit naam van de Nieuwe Moraal aan een schilderij uit 1896 gesjord en sneuvelen dichtregels op een blinde muur.
Beste sponsors, voetbalanalisten, kunstenaars, dichters en alle angsthazen onder ons, negeer de Nieuwe Moraal gerust. Laat de betweters en de hoge priester maar schelden en labels plakken en zeg gewoon “nee, ik doe niet mee”. De beloning is de vrijheid en de schoonheid van lanen en bloemen en vrouwen en een bewonderaar.
