Onlangs deed op het internet een artikel de ronde over een vrouw die gestenigd zou zijn geweest omdat ze aan het GSM-en was. Plaats van handeling: Pakistan. Het artikel rammelt nogal, geeft geen verdere info over de locatie, en is bovendien geïllustreerd met een foto uit een film. Twijfelachtig dus, vooral omdat ook in Pakistan zowat iedereen met een GSM rondloopt: dit land is al evenzeer gezegend met de verworvenheden van de westerse cultuur als elk ander.
Maar daar gaat het me niet eens om. Wel om de golven van morele verontwaardiging die altijd hoog opslaan als er ergens, zo ver mogelijk van ons bed, “mensenrechten” geschonden worden. Toegegeven: een vrouw die gestenigd wordt, het is schandalig. Maar op Facebook worden er ook schandpalen opgericht, soms tot de zelfmoord volgt. Ook hier drie dagen morele verontwaardiging, en dan wordt het weer stil, tot ze elders opduikt, bij een of andere betoging-tegen-zinloos-geweld. Wat is dat toch met die moraal en die verontwaardiging?
De dag van vandaag is ethiek een deftige menswetenschap, een universitaire discipline. Des te meer verbaast het hoe makkelijk moralisten als prof. Etienne Vermeersch hun eigen normen promoveren tot een soort algemene, “wetenschappelijk verantwoorde” ethische richtlijn, die dan zelfs door politici wordt overgenomen om hun beleid te rechtvaardigen, zoals dat in België meermaals gebeurde.
De filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900) zag de moraal nochtans al als een truc van de elite om haar gezag te legitimeren, naarmate de goddelijke orde en het daarvan afgeleide natuurrecht wegdeemsterde. Moraal is dus een profane variant van de religieuze wet, of een restant ervan. Elke moraal is in zichzelf een gemoderniseerde sharia. Wie zich als atheïst kenbaar maakt, moet dus ook als amoralist door het leven durven gaan: men kan ons regels opleggen, maar geen normen, laat staan waarden, want welk absoluut, transcendent beginsel zou die nog kunnen ondersteunen?
Wetten, inderdaad. Natuurlijk is het handig om een paar basisregels te aanvaarden die deze wereld tot een leefbare plek maken: uw hand voor de mond houden tijdens het hoesten, niet door het rood rijden, belastingen betalen. Maar noem dit vooral geen moraal, spreek hooguit van spelregels. Overigens zijn ook die regels arbitrair en subjectief, het voorwerp van een sociaal contract waarin er altijd winnaars en verliezers zijn. Kijk maar hoe advocaten met het procedurerecht weten om te gaan, om bijvoorbeeld fiscale fraudeurs buiten schot te houden.
Wat betekent dan, in zo’n perspectief, “morele verontwaardiging” tegen bijvoorbeeld “zinloos geweld”? Ik spreek niet over de rouw en het persoonlijk verdriet, maar over het hysterisch-sentimenteel geblaat op de sociale media. Antwoord: een wanhoopspoging om zich in de zon van het Grote Goede Geweten te koesteren, een laatste opstoot van religieuze waanzin, alvorens God echt sterft. En geen dag te vroeg. Waarna we eindelijk, Jenseits von Gut und Böse, op zoek kunnen gaan naar “een diepere wereld van inzichten”.
Ononderbroken waken de knipperlichten van de internationale gemeenschap over de goede zeden en het heil van het mensdom in dit tranendal. Vroeger had je de nationale “publieke opinie”, nu ook de “internationale gemeenschap” als bewaker van de morele wereldorde. Een typisch mediasimulacre, een spookbegrip, zo blijkt. Want bij nader toezien gaat achter die “morele gemeenschap” een door de V.S. gestuurde Westerse lobby schuil, die met de VN-mensenrechten zwaait als het haar maar even goed uitkomt,
Dat VN-charter, een verre nakomeling van de fameuze Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen uit 1789, is vooral handig om humanitaire interventies te rechtvaardigen, zoals de inval van de VS in Irak in 2003. We kennen ondertussen de resultaten. We weten vandaag, met veel vertraging, ook welke leugens die interventie moesten ondersteunen. En we weten waar het echt om ging: It ’s all about oil, you stupid!
De menslievendheid achter de humanitaire acties is dus tamelijk euh… immoreel. Wat zegt dat over het humanisme zelf? Weinig goeds, vrees ik. Noteer alvast dat Niccolo Machiavelli als een van dé boegbeelden geldt van het 16de eeuwse humanisme. Ik wil daarmee de moraal niet redden doch haar enkel verder ontmaskeren. We zijn gewoon beesten die spreken, schrijven en ondertussen in een oorlog van alles tegen alles verwikkeld zijn, met het eigenbelang voorop, zoals de filosoof Thomas Hobbes (1588-1679) stelde. Homo homini lupus, de mens als wolf voor de anderen: de bestialiteit van de humane mens, weergaloos getekend in George Orwells Animal Farm, toont zich net in zijn morele attitude en het vermogen om het eigenbelang te omhullen met “principes”. De V.S. zijn kampioen in het afdwingen van mensenrechten, wereldwijd, maar Guantanamo is nog altijd open.
Beestachtigheid dus: het dier-zijn ontgroeid zijn, zonder iets anders te zijn geworden. En dus constant gedoemd tot humanitair interveniëren, doen alsof, de charade van de nobele gevoelens. Daar wordt zowaar de conventie van Genève ingeroepen: een protocol om de oorlog te humaniseren, zodat we van zinvol geweld kunnen spreken en al dat bloed snel kan opgeruimd worden. De bankier, filantroop en stichter van het Rode Kruis Henri Dunant was de bedenker van deze slachtbankhygiëne. Uit Genève overigens, zoals… Jean-Jacques Rousseau die meeschreef aan de Déclaration des Droits de l’Homme. Genève, hoofdstad van de deugdzaamheid, in een land waar nooit een oorlog woedt omdat er teveel banken staan.
We doen er nog een misantroop schepje bovenop,- ik keer even terug naar dat stenigingstafereel van zonet. De permanente verontwaardiging van het Wereldgeweten steunt op een aantal algemeen erkende, “humanitaire” principes zoals vrijheid van meningsuiting, gelijkheid van man en vrouw, enz. Overal ter wereld moeten de vrouwen bevrijd worden, kunnen GSM-en, en een minirok kunnen dragen. De vraag is wat we moeten doen met de onverlichten die niet bevrijd wíllen worden. In een cultuur waar dat gewoon niet aan de orde is. Moeten we dan prevelen: “Heer, vergeef het hen, want zij weten niet wat ze doen”?
Regelmatig hoor ik geluiden van moslima’s die het best leuk vinden om in een zwarte zak rond te lopen, met enkel een minuscuul traliewerkje voor de ogen. Groot humanitair boegeroep. Maar op basis waarvan? Hier bij ons kan men dan nog de carnavalswet inroepen (buiten de carnavalperiode moet elkeen in de publieke ruimte identificeerbaar zijn), maar in Afghanistan? Pakistan? Die constante drang van het Westen om zich overal ter wereld te willen bemoeien en culturen te herbeschaven, wat is dat anders dan modern kolonialisme en een nieuwe variant op het aloude missioneringsthema?
Van moraal naar cultuur: het is een kleine stap in de wereld van de Gutmensch. Hier komt ook de UNESCO in beeld, het cultuurministerie van de Verenigde Naties. Het houdt zich onder meer onledig met het opstellen van een werelderfgoedlijst, een soort planetaire multiculturele catalogus van monumenten en evenementen. De grootste belanghebbende is hier zonder twijfel het toerisme en de reisindustrie. Alles moet toegankelijk worden, geïntegreerd in een planetair Disneyland: de Sagrada Familia, de tempel van Ramses II, het Colosseum, de Brugse binnenstad, het Aalsterse Carnaval…,- het worden allemaal zetstukken in een diepgevroren museum-der-mensheid waartegen geen hond nog zijn poot mag verheffen.
Wie die globalistische, groot-humanistische conserveringsdrang maar niks vindt, zoals de inwoners van Brugge die niet in een postkaart willen leven, of de Romeinen die dat Colosseum rustig laten verpieteren om er ooit een supermarkt te kunnen zetten, krijgt een strenge reprimande van de UNESCO: cultuurbarbarij is immoreel. Eilanden zijn verboden, grenzen ontoelaatbaar.
De meest drastische, “barbaarse” actie tegen de Westerse Disney-ideologie was wellicht de dynamittering van de Boeddhabeelden door de Taliban in Bamyian/Afghanistan in 2001. Een golf van afgrijzen liep door de weldenkende wereldburgerij. Terwijl ik zou denken: het zijn toch hún beelden? Met welk recht maken we ze tot de onze? Toch niet onze mensenrechten zeker?
Net op het moment dat het bankroet van het menselijk project op deze aardkluit duidelijk wordt, grijpt het globalisme om zich heen, als een laatste, panische poging om te beheersen wat niet te beheersen valt. Bescheidenheid zou ons nochtans sieren: het denken op wereldschaal deugt niet, noch economisch, noch cultureel. Politiek hebben alvast noch links noch rechts in deze een poot om op te staan. Als de nationalisten het begrip “cultuurnatie” ernstig nemen, dan moeten ze niet zeuren over een boerka in Saudi-Arabië en zelfs niet over de Moslimbroederschap in Egypte, want die vertegenwoordigen aldaar de grondstroom, of men dat nu graag hoort of niet. Anderzijds, als links nog eens afgeeft op het neokolonialisme en het Westers cultuursuprematisme, zoals Walter Zinzen in zijn recente boek Mens, erger je!, dan moeten ze zelf niet in die fout vervallen en zich dus vooral niet inlaten met de vrouwenrechten in Iran of de democratie in China. Il faut cultiver notre jardin.
Het enige dat in dit alles overeind blijft, voorbij en buiten alle moraal of mensenrechtenconventies, is het mededogen. Het apolitieke, on-strategische mede-lijden vanuit de onderbuik, dat de filosoof Arthur Schopenhauer opgroef, als enig geldig criterium in het menselijk handelen. De visser dus, die de drenkeling nabij Lampedusa oppikt, ongeacht de moraal en zelfs tegen de rechtsregels. Heeft niets meer met mensenrechten of humanitaire retoriek te maken, en beperkt zich overigens niet tot de mens maar tot alle levende wezens. Verlos ons van het Wereldgeweten, en maak plaats voor het grote mededogen. Niet afdwingbaar, niet-universeel, redeloos. Twee blikken die elkaar kruisen, meer is daar niet voor nodig. Daar had Sartre absoluut een punt, tot hij weerom begon te zwammen over “humanisme” en het zelfs met communisme verwarde. De weg naar Budapest lag open.
Volgende week: het inhumane onderstel van Oscar Pistorius.
