Ik vind Rosanne Hertzberger een expert in de microbiologie. Hierdoor vind ik haar mening over E-nummers op voorhand kwalitatief beter dan die van de gemiddelde Nederlander. Marianne Zwagerman (relevant genoten opleiding: geen) die meent dat klimaatverandering ‘een politieke realiteit is, geen wetenschappelijke realiteit’ kan ik totaal niet serieus nemen.
Toch is dit vinden tegenwoordig controversieel. Elitair zelfs! Een Twitteraar die Zwagerman wees op haar gebrek aan expertise op het gebied van klimaat werd weggezet als ‘neerkijken op lageropgeleiden‘. Ook Hertzberger kreeg een storm van kritiek over zich heen toen zij het waagde te concluderen dat E-nummers niet zo gevaarlijk zijn als veel mensen denken. ‘Hou je koppie maar vooral onder het zand meid‘, kreeg de microbioloog laatdunkend te horen van een willekeurige food-blogger.
Zeker, iedereen heeft recht op zijn of haar mening. Maar dit betekent niet dat je ook het recht hebt om serieus genomen te worden. Zeker wanneer feitelijkheden die niet veranderen onder het mom van ‘debat’ ter discussie worden gesteld. Natuurlijk: je mag van mij best ‘de theorie der zwaartekracht’ ter discussie stellen, maar het feit dat je hier niet in gelooft neemt niet weg dat je (1) hartstikke dood valt op het moment dat je van een flatgebouw afspringt en (2) jezelf volledig diskwalificeert in het debat. Feiten ter discussie te stellen heeft niets te maken met het hebben van een kritische geest. Dito feitelijkheden zoals klimaatverandering of de voordelen van je kinderen laten inenten onderwerp van discussie te laten maken. De gemakzucht waarmee wetenschappelijke consensus wordt gezien als een ‘meerderheidsmening’ (alsof het even snel aan een vergadertafel is besloten), en de puberale trots bij het im frage stellen ervan is volslagen idioot. Alsof we hier te maken hebben met een stel kritische geesten die een stoere intellectuele verzetsdaad plegen. Waanzin.
Deze manier van ‘discussie’ voeren illustreert de post-Google maatschappij waarin iedereen ongeneselijk beter is, en geen enkele expertise meer wordt geduld. Dit is zeer schadelijk voor het publieke debat: zonder enkele erkenning of waardering voor expertise, acht iedereen zich een expert over van alles. Tot het bizarre punt dat zelfs wetenschap ‘ook maar een mening’ is. Want hoewel dankzij het internet de toegang tot informatie is gedemocratiseerd, lijken veel mensen de illusie te hebben dat hier ook mee kennis en daaruit voortvloeiende expertise is gedemocratiseerd. Waar heb je experts nog voor nodig als je het zelf kan opzoeken via Wikipedia of Google, je bent toch zeker niet achterlijk?
Welnu, er is een reden waarom veel eerstejaars studenten afvallen in de eerste zes maanden op de universiteit. Niet alleen leren wij studenten een hele andere manier van begrijpend lezen, maar ook van denken, vragen stellen, (theoretische) puzzels formuleren en analyseren. Wij leren studenten het verschil tussen anekdotisch bewijs en statistisch bewijs, oftewel: het verschil tussen “deze fles naast mij is van glas” en “gemiddeld zijn flessen van plastic”. Wij leren ze dat het een niet per se het ander uitsluit. En bovenal wordt hen geleerd om (wetenschappelijk) bewijs op waarde te schatten: zo wordt InfoWars of ThePostOnline niet als bron geaccepteerd, wel een artikel uit een wetenschappelijk tijdschrift. De reden hiervoor is dat wetenschappelijke artikelen zijn beoordeeld door wetenschappers, en het is maar goed ook dat experts andere experts beoordelen. Als u denkt dat mensen ook zonder wetenschappers heus wel in staat zijn bewijs op waarde te schatten, raad ik vooral aan zich even in te lezen in de zogeheten ‘pizzagate’.
Vanwaar deze valse gelijkwaardigheid?
Het is de totaal doorgeslagen manische notie van gelijkwaardigheid als democratische waarde, waarin iedere mening evenveel waard moet zijn. Doe je dit niet, dan is het ‘respectloos’. Deze notie neemt dermate perverse en ridicule vormen aan, dat zelfs vloggers die gemeenteraadsleden bedreigen en rappers die hun gesprekspartner begroeten met ‘nazi hoer Nanninga‘ (want vrijheid van meningsuiting, jeweetog) een prime time podium krijgen op de publieke omroep. Toch zijn veel mensen ervan overtuigd dat iedere stem in de maatschappelijke discussie (net als een stem tijdens de Tweede Kamerverkiezingen) gelijkwaardig zijn en even zwaar dienen te wegen als iemand die voor het onderwerp heeft doorgeleerd. Zoals professor aan de Amerikaanse Naval War College, Tom Nichols, ook drie jaar geleden noteerde in een uitermate lezenswaardig artikel getiteld The Death of Expertise: het hebben van gelijke rechten is niet hetzelfde als het hebben van gelijke talenten, (geestelijke) vermogens of kennis. Het betekent zeker ook niet dat iedereen zijn mening even veel waard is. Daarnaast: democratie is een bestuursvorm wat onze relatie als burgers ten aanzien van de overheid illustreert, niet een of andere ‘staat van gelijkheid’. Een sterke mening ergens over hebben is niet hetzelfde als ergens veel vanaf weten.
Oftewel: stop making stupid people famous.
