De eerste keer dat ik in (ex-)Joegoslavië kwam, was in 1991. Met bussen vol studenten op vakantie in Porec. Bier, de lokale ‘pivo’, voor 50 cent in plastic bekers, 2 weken zuipen en feesten, de goedkoopste bestemming in Europa. Een maand later brak de oorlog uit – tsja welke van de vele – en Serviërs en Kroaten moordden elkaar uit. Ik begreep het niet.
Tien jaar later was ik terug. In Novi Sad gaf ik les over democratie, met halfverwoeste bruggen op de achtergrond. Ik werd verliefd op een Servische cursist, met wie ik heimelijk afsprak in Hotel Moskva te Belgrado. In onze hotelkamer herinnerden gaatjes in de muur aan waar vroeger cameras de gasten observeerden. Helaas ontdekten zijn ouders onze herenliefde en werd Slobo opgesloten in een psychiatrische kliniek. Ik begreep het niet.
Vorige week was ik terug in Belgrado. Om Servië te helpen als kandidaat lid van de EU. Hotel Moskva was er nog, de gaatjes ook. Of ze boos op Nederland zijn, omdat wij hen zolang buitensloten? Of wegens het Haagse Tribunaal? Ze hebben wel wat anders aan hun hoofd. De werkloosheid is er 35%, er is geld voor 1 maand salaris en rekeningen worden na 130 dagen betaald. Als je geluk hebt… Dit is pas crisis! Buiten Belgrado is het nog erger, daar is geen baantje te vinden en loopt men in kleren die wij 20 jaar geleden naar Polen stuurden; warm water noch warm eten is er verzekerd. Koud, lelijk, kapot. Europa was nog nooit zo dichtbij en tegelijkertijd nog nooit zo ver weg….terwijl Kroatië volgend jaar het 28ste EU lid wordt…ik begrijp het niet.
Ik ken de Balkan nu een beetje. Geen volk zo gastvrij, mediterraan en romantisch als de Serven. Maar ook zo koppig, corrupt, trots en destructief…liever alles kapotmaken dan gezichtsverlies. Echte macho’s. Daarom zijn Servische bodyguards zo in trek. Ze praten niet en schieten raak. Ik heb gezien hoe ze anderen vernietigden, maar bovenal zichzelf…van binnen is het altijd oorlog…
Een oudere vrouw zei mij: “Ik mis mijn grote, machtige natie; ik lijd aan Yugo Nostalgia”. Ik hoorde het bijna overal. Vroeger was alles beter, verbetering blijft toch uit. De melancholie ligt op straat, de passiviteit regeert. Ik begin het te begrijpen, 20 jaar na mijn eerste ‘pivo’…stilletjes hoop ik dat het ooit wat wordt me Servië, maar de geschiedenis liegt niet, helaas. Ik heb de Balkan Blues…
Wytze Russchen is lobbyist in Brussel. Hij spreekt tweewekelijks audiocolumns uit voor Euranet.
