Het lijkt er steeds meer op dat met het vertrek van de Britten de Europese Unie ook haar grootste politieke leider verliest. De Britse premier Theresa May toont een moed en daadkracht die de 27 achterblijvers nog niet samen kunnen opbrengen. Drie weken na hun gemompel in Rome over een nieuwe gezamenlijke toekomst en voortaan beter luisteren naar het volk, schrijft Theresa May deze week vervroegd verkiezingen uit. De brexit moet door en de kiezers bepalen op 8 juni ook op welke manier.
Het werk van Theresa May is zonder meer van historische omvang. Zelf stemde ze tegen het vertrek, maar eenmaal premier aanvaarde zij de taak tot uitvoering van wat een meerderheid van de Britten had besloten: op eigen benen verder, weg uit Brussel.
Een dergelijke dienstbaarheid kom je onder Europese regeringsleiders zelden tegen. De EU heeft daarvoor al te lang een eigen dynamiek. Volksraadplegingen – ook die op onderdelen – veranderen daar doorgaans niets aan. Vraag maar aan onze eigen minister-president.
Moed is ook geen overbodige eigenschap om langs alle waarschuwingen en horrorscenario’s heen de nooduitgang te blijven zien. Volgens de eerste voorspellingen had de ineenstorting van de Britse economie al lang moeten plaatsvinden. Dat is niet gebeurd. Het hoofd van May blijft koel en haar schip op koers.
De brexit heeft veel vijanden. Nog steeds zijn er Europeanen die wensdenken dat het Theresa May niet gaat lukken. Dat de voorwaarden voor vertrek, de nadelen van nieuwe handelsverdragen en de economische schade te groot zijn, om de stap echt durven te zetten. In de verkiezingen van 8 juni zien zij nog een kans om de brexit af te blazen. Ik vermoed dat dat teveel hopen is en dat May’s moed jammerlijk wordt onderschat.
In eigen land ligt May onder vuur van het progressieve deel der natie. De Liberal Democrats, de Green Party, een paar leden van Labour en een krant als The Guardian zien het liefst een nieuw referendum en anders de meest softe brexit mogelijk. Een waarbij de vrije toegang tot de Europese markt in tact blijft, een met open grenzen. Als alternatief voor “het racisme, de xenofobie en de ineenstorting die May beoogt.”
Het is de veel voorkomende reflex van een progressieve minderheid, die liever etiquetten plakt, dan ingaat op de reden waarom de Britten bij de uitgang staan. Die staan daar voor een belangrijk deel omdat zij het gebrek aan controle over de eigen voordeur zat waren. Elk jaar 300 duizend immigranten verwerkt ook de Britse samenleving niet zonder problemen. Had de EU die controle beter op orde dan was er van een brexit nooit sprake geweest.
Maar maak dat de 27 achterblijvers maar eens wijs. De drama’s op zee en de chaos hier voor hen die de oversteek uit Afrika wel halen, krijgen de Europese politici maar niet in beweging. Het ergste moet nog komen en nog geen begin van een plan.
Als de brexit een feit is en de nieuwe handelsverdragen gesloten, de economische terugval overwonnen en de immigratie onder controle, dan zijn de Britten hun tijd bij de Europese Unie snel vergeten. Nooit meer terug naar die 27 anderen, die grote vraagstukken nog altijd denken af te kunnen zonder moed, daadkracht en kiezersmandaat.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
