De huidige situatie in Oekraïne bewijst dat een gezamenlijk buitenlandbeleid, een Europese krijgsmacht en energieonafhankelijkheid van Rusland noodzakelijk zijn. De dominante en provocerende houding die Rusland de laatste jaren aanneemt en de komende jaren zal aannemen vraagt om een sterk en zelfbewust Europa. Een Europese Unie die indien nodig steviger kan optreden om haar belangen en waarden te beschermen.
President Poetin heeft zijn kaarten op tafel gelegd. De ‘Russische belangen’ worden ook over de Russische grens beschermd. Met militaire macht. Nadat Kiev drie maanden lang in brand stond en de Oekraïense bevolking voor een nieuwe regering en verkiezingen koos, trokken twintigduizend Russische soldaten naar de Krim. De integriteit van de Oekraïense grens werd geschonden. Internationaal recht werd overtreden. D66 wil op korte termijn een sterk antwoord op dit optreden. Wij moeten de-escaleren en op zoek naar een politieke oplossing, omdat de Oekraïense bevolking zelf over haar eigen lot mag en moet beslissen. De Europese Unie heeft daarom ook een stevig sanctiepakket nodig wanneer Rusland blijft provoceren. Maar de structurele oplossingen moeten worden gevonden op de langere termijn. De situatie in Oekraïne onderstreept dit.
Ten eerste moet de Europese Unie een écht gezamenlijk buitenlandbeleid krijgen. De Amerikanen waren zo weinig onder de indruk van het Europese optreden met betrekking tot Oekraïne dat onderminister Victoria Nuland de Europese Unie met een Engels vierletterwoord aan de kant schoof. Na de Russische interventie duurde het drie dagen voordat de EU-ministers van Buitenlandse Zaken bij elkaar kwamen om de situatie te bespreken. Ondertussen riepen bepaalde Europese landen de Russische ambassadeur op het matje, terwijl andere landen daar niet voor kozen. Buitenlandcommissaris Ashton was nauwelijks zichtbaar. D66 vindt het in dit soort geopolitieke situaties onwenselijk als 28 lidstaten 28 verschillende posities innemen. Wij pleiten voor een sterkere buitenlandcommissaris die op het wereldtoneel namens heel Europa kan spreken, in ons aller belang.
Het realiseren van een Europese krijgsmacht is de tweede maatregel die wij moeten nemen. In de wereld van Vladimir Poetin staat militaire macht gelijk aan invloed. Een stem aan tafel. Landen die constant bezuinigen op defensie zijn in Russische ogen zwakke spelers in de internationale gemeenschap. De Europese Unie zal hier geloofwaardiger moeten optreden. Haar traditionele softpower moeten complementeren met echte hardpower. Sinds 1990 is het Nederlandse defensiebudget gehalveerd. De Europese NAVO-landen hebben hun defensie-uitgaven de afgelopen jaren gekort met meer dan 45 miljard dollar. Dat zijn harde bezuinigingen, meer dan het hele defensiebudget van Duitsland. Maar ondanks die bezuinigingen geeft de Europese Unie nog steeds meer uit aan defensie dan Rusland of China. Alleen zijn onze budgetten nog te veel versnipperd over 28 verschillende krijgsmachten. D66 wil veel meer samenwerking. Bijvoorbeeld bij de aanschaf van materiaal, maar lidstaten moeten zich ook specialiseren in taken waar zij goed in zijn, zodat de Europese Unie letterlijk en figuurlijk meer slagkracht krijgt.
Tot slot moet Europa werken aan het verminderen van haar economische kwetsbaarheid. Onze enorme energie-importen, en daarvan komt ongeveer een derde uit Rusland, zijn de achilleshiel van onze welvaart. Hoe kan Europa geloofwaardig optreden als we zo afhankelijk zijn van Russisch gas? Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is slecht voor het milieu, economisch kostbaar en ondermijnt onze politieke positie tegenover derde landen.
Daarom is het van groot belang dat de Europese Unie in 2020 minstens 20 procent duurzame energie zelf opwekt en dat we ook duidelijke en ambitieuze doelstellingen voor 2030 vaststellen. Niet alleen voor de EU als geheel, maar ook per land, om ervoor te zorgen dat we echt voorgang boeken. Dit is dus niet alleen een CO2 doelstelling om het klimaat te redden, maar ook een manier om de grip van Poetin op onze economie te verminderen.
D66 vindt dat Nederland maximaal moet bijdragen aan een vredige en veilige wereld. Wanneer wij problemen of incidenten op onze weg vinden, moeten wij die altijd politiek oplossen. De diplomatieke weg moet volledig worden bewandeld. Tegelijkertijd moeten wij met een realistische bril naar de rest van de wereld kijken. President Poetin noemde de val van de Sovjet-Unie ‘de grootste tragedie uit de twintigste eeuw’. Dat hij dit meent, zien wij in de praktijk.
De Russische inzet op het wereldtoneel is de laatste tien jaar helder geworden. Rusland wil en zal steeds assertiever optreden. De grens die het land opzoekt in de internationale betrekkingen schuift op. Wij zien dat in Syrië, waar Rusland al jaren blokkade na blokkade opwerpt. Wij zien dat in Oekraïne. En wij zien dat in Rusland zelf, met disproportioneel optreden tegen demonstranten en anti-homo maatregelen. En Rusland is zeker niet de enige speler op het wereldtoneel die zich assertiever en intrusiever opstelt. De Europese Unie moet daar nu en in de toekomst een geloofwaardig antwoord op hebben, dat we waar nodig op concrete manier kracht bij kunnen zetten om onze belangen en waarden te beschermen.
