Hoewel ik bepaald niet stuk ben van de nieuwe ‘journalistieke glossy’ Park, vond ik het belang dat mede-oprichter Leon Verdonschot tijdens de introductiebijeenkomst in Paradiso toeschreef aan ‘het vermogen te bewonderen’, mooi en terecht. Als dat vermogen verdwijnt, als je geen voorbeelden meer hebt of wenst te hebben of je meent niemand meer te kennen tegen wie je kunt opkijken, wordt het leven bijzonder schraal en inspiratieloos. Mijn eigen, kribbige toon ten aanzien van politiek, media en gezagsdragers wordt op onder andere op Twitter en Facebook dikwijls weggezet als ‘zuur’, maar ikzelf beschouw het als een strijdlustige en vitale poging om zicht te houden op de mensen en de waarden die er mijns inziens écht toe doen. Hieronder een aantal mensen die ik in 2011 ongegeneerd heb bewonderd, in willekeurige volgorde, want ik word gek van al die rangordes.
Michel Houellebecq (Franse schrijver)
Geen schrijver die heftiger en meer vilein in discussie is met de moderne maatschappij als hij. Vanaf zijn debuut (De wereld als markt en strijd, 1994) heeft hij de vermarkting en depersonalisering van onze samenleving haarfijn in de smiezen en ontmaskert hij, in snijdende romans, het liefdeloze egoïsme dat in de kapitalistische keuzemaatschappij meer en meer de overhand krijgt en tot een steeds grotere uitverkoop van persoonlijke waarden en intimiteiten leidt. In het Duits draagt zijn debuutroman de onheilspellende titel Ausbreitung der Kamfpzone. Daarin zit de dreiging van zijn hele oeuvre vervat. Achter messcherp cynisme verscholen engagement!
Arnold Heertje (Nederlandse econoom)
Bekende poldereconoom die van zijn hart nooit een moordkuil heeft gemaakt en een feilloze neus heeft voor onrecht, oplichterij en bombastische managementtaal. Wees Geert Dales reeds aan als een ‘oplichter’ nog voor hij als brokkenpiloot eerst de Noord-Zuidlijn, toen Leeuwarden en vervolgens InHolland naar de kloten hielp. Propageert ‘kleinschaligheid’ als het nieuwe kernwoord en vindt het, als één van de weinige economen (en net als ik), juist prima dat het consumentenvertrouwen keldert, want de grote instituties zijn dat vertrouwen gewoonweg niet meer waard.
Peter Sloterdijk (Duitse filosoof)
Briljant filosoof, die net als je denkt dat hij wegzweeft op een Zen-boeddhistisch kussentje met een splijtende zin of analyse op de proppen komt. ‘Ooit was het zo dat de elite reactionair was en het volk de revolutie predikte. Nu is het precies andersom. Het reactionaire volk zucht onder een revolutionaire elite, en probeert met man en macht op de rem te trappen.’ Zo helder krijg je het zelden geserveerd.
Barack Obama (president van Amerika)
Hij hoeft belachelijk weinig te doen om indruk op mij te maken. Het feit dat hij over een goed stel hersens beschikt, niet zwicht voor welke quick fix dan ook en in het slechtste geval dat hij zelf de controle verliest hoe dan ook de beste mensen om zich heen heeft verzameld, is voor mij genoeg om me veilig bij hem te wanen. Dat gevoel heb je tegenwoordig nog maar bij weinig gezagsdragers. Tweede termijn, graag!
Arnon Grunberg (Nederlandse schrijver)
Met zijn Voetnoot in De Volkskrant staat hij, althans bij mij, zowat in zijn eentje garant voor abonneeverlenging. Elke morgen een piepklein voorpaginastukje dat raak prikt. Mini-essayistiek op ongekend niveau.
Angela Merkel (bondskanselier Duitsland)
Een politica die aan geen enkel vooraf gefabriceerd of gewenst beeld voldoet en, desondanks, groot respect geniet in Europa en daarbuiten. Daarenboven getuigt de manier waarop zij de hongerige wolven van de financiële wereld laat wachten op een oplossing in de eurozone van grote lef (traagheid is sowieso een onderschatte kracht) en houdt ze het vizier op die ene cruciale kwestie: de zuidelijke ruifeters in het gareel krijgen, tot ze een acceptabele begroting laten zien. Tot slot: in Duitsland durven de publieke zenders primetime een inhoudelijke discussie uit te zenden door vier of vijf in stoelen gezeten intellectuelen. Onder Angela is en blijft het daarmee het meest beschaafde land van Europa.
Charles Bukowski (Amerikaanse schrijver)
Niet om zijn verhalen, maar vanwege zijn poëzie.
Ilja Leonard Pfeijffer (Nederlandse schrijver, dichter, essayist)
Dit jaar las ik zijn fantastische boek Het geheim van het vermoorde geneuzel waarin hij – voor zijn doen – op laagdrempelige en kraakheldere wijze de onbegrijpelijk geachte modernistische poëzie ontsluit (denk vooral aan Lucebert). Iemand die zóveel durft te investeren in de vraag die door cynici als ondoenlijk of snobistisch wordt weggewuifd – namelijk: ‘waarom is een gedicht geslaagd?’ – is een godsgruwelijk ontroerende optimist. Over smaak kan, nee, móet getwist worden, vindt Ilja. Hij belichaamt het soort ‘verschilligheid’ waarvan de VARA allang niet meer weet dat het bestaat!
Ellen Johnson Sirleaf (president Liberia)
Deze 72-jarige dame toont aan dat een land nooit helemaal verloren is, zelfs niet als dat land Liberia heet en even vol zit met haatdragende mensen als verstoken is van openbare voorzieningen. ‘Het begint met onderwijs’ is haar belangrijkste motto, en als het aan mij ligt komt ze dat in een bliksembezoek onder de neus van alle 150 Kamerleden en het voltallige kabinet wrijven.
Bert Brussen (Nederlands agitator)
Dat hij het progressieve bastion De Volkskrant is binnengedrongen en de humanistische –gogen en –logen in hun achterban wekelijks confronteert met de denktrant van al die mensen die niet van gelul hun beroep hebben gemaakt, is in zichzelf een belangrijke doorbraak. Jarenlang heeft de pratende klasse ongestoord haar eigen sprookjes mogen dromen, opleggen en financieren. Ook zijn onvermoeibare pennenstrijd tegen de graaiers in het HBO en, meer in het algemeen, tegen de daar heersende gemakzucht, ondersteun ik volledig. Dat hij mij een ‘non-talent’ noemt, geeft eens te meer aan hoezeer hij zijn taakstelling als agitator serieus neemt. Heel goed, Bert! Maar doseer, als het even kan, je media-optredens, zodat het wél pijn blijft doen bij de groene theedrinkers.
John McEnroe (Amerikaanse tennisheld)
Tijdens zijn actieve loopbaan al een genot om naar te kijken (vooral zijn ongeëvenaarde servicebeweging) en te luisteren (zijn tirades tegen de scheidsrechter), maar ook als commentator de onbetwiste koning. Veegde zijn voormalige collega Tracy Austin dit jaar de mantel uit toen ze live in een Wimbledon-uitzending trots vertelde dat haar 13-jarige zoon per dag zes uur op de baan staat. McEnroe: ‘Jij mishandelt dat joch. Ik laat je oppakken!’ Over Martin Verkerk (ooit): ‘Wéér zo’n boomlange Nederlander. Wat doen ze daar in hun eten?’
Jevgeni Morozov (Wit-Russische publicist)
Jonge dwarsdenker. Auteur van internationale bestseller The Net Delusion. Waarschuwt dat internet eerder een rol zal spelen in de groei van totalitarisme dan van politieke vrijheid. Vader van het volgende (heerlijke) citaat: ‘Er zijn er die denken dat mensen gelijk naar de site van Amnesty International surfen als ze voor het eerst over internet beschikken.’ Overbodig te vermelden wat hij vindt van hen die dat denken.
Voor volgende week wilde ik aanvankelijk een haatlijst samenstellen, maar dat druist zo in tegen de Kerst- en Nieuwsjaarssfeer. Ik ga daarom voor de zoete inval.
Hans van Willigenburg werd in 2011 de meest belegen medewerker van DeJaap. Ook het volgende jaar hoopt hij, tegen de stroom in, aan te tonen dat allerlei zogenaamd gedateerde ideeën minder gedateerd zijn dan we denken.
Foto CC: World Economic Forum
