Al in 2008 besloot toenmalig staatssecretaris Marja van Bijsterveldt de exameneisen te verscherpen, en dit schooljaar is het eerste deel daarvan ingegaan: voor het Centraal Examen (CE) moet gemiddeld een voldoende worden behaald. De aloude berekeningen die leerlingen voor de CE’s uitvoerden – “Wat heb ik op z’n minst nodig voor een 5,5 voor dit vak?” – wordt nu aangevuld met de vraag of ze dan nog gemiddeld een voldoende voor het CE behalen. Volgend jaar komt daar voor de havisten en vwo’ers nog een zorg bovenop: zij mogen dan nog maximaal één 5 hebben als eindcijfer voor wiskunde, Nederlands en Engels. Dat gaat behoorlijk pijn doen voor een aantal leerlingen.
Nederlands, Engels en wiskunde worden door Van Bijsterveldt gezien als de basisvakken; in 2010 riep ze zelfs nog op het aantal profielen terug te brengen om zo de focus terug te leggen op deze kernvakken. Het blijft echter mogelijk voor havisten die kiezen voor het profiel Cultuur en Maatschappij en voor vmbo’ers die kiezen voor zorg & welzijn of economie om wiskunde als examenvak te vermijden. Voor de havisten heeft Van Bijsterveldt deze optie overigens met ingang van 2012/2016 dichtgetimmerd: wiskunde wordt dan verplicht op de havo.
Magische top-5
Voor een deel zijn deze maatregelen geïnspireerd door klachten over het niveau van de studenten die vanuit het voortgezet onderwijs instroomden. Maar uiteindelijk zijn alle maatregelen die zij doorvoert direct terug te leiden naar die magische top-5 van kenniseconomieën waar Nederland zo graag toe wil gaan behoren. Want dat Nederland op het gebied van talenonderwijs de nummer twee van Europa is en op het gebied van wiskunde de nummer vijf van Europa is, dat is niet genoeg: we moeten in de wereldtop-5 terecht komen.
Maar dan is er de crisis. We hebben geen geld om het onderwijs te verbeteren – maar wel voor prestatiebeurzen voor docenten – en moeten dus de eisen maar aanscherpen: als je op vwo-niveau niet aan de eisen voldoet, kan je immers toch nog altijd via het hbo doorstromen naar een universitaire (master)opleiding? Oh nee, wacht, dan loop je aan tegen de langstudeerboete en de plannen om de studiefinanciering voor masters te vervangen door een lening. Een heel ander zijspoor, maar het laat wel heel goed de tegenstrijdigheid zien van enerzijds tot de wereldtop van kenniseconomieën te willen behoren, maar die lasten zelf vooral niet willen dragen.
Eindexamentrainingen
Vooralsnog hebben de verscherpte exameneisen gunstige gevolgen gehad voor eenieder die examentrainingen aanbiedt; volgens een enquête van de NOS maakte veertig procent van de leerlingen gebruik van een vorm van examentraining. Het Luzac adverteerde vorig jaar al voor hun examentrainingen middels flyers in examenbundels, en huiswerk- en studiebegeleidingsinstituten bieden deze extra service ook graag aan. Betekent dit dat leerlingen zich voorheen minder goed voorbereidden op hun eindexamen? Niet per se, het enige wat hieruit te concluderen valt, is dat leerlingen in plaats van op hun eigen kunnen te vertrouwen, dit nu uitbesteden.
Neem het voorbeeld van een vwo-leerlinge die in het voorjaar van 2006 besloot dat wiskunde voldoende afsluiten best mogelijk moest zijn (ondanks steevast onvoldoendes halen sinds vwo-4). Zij zette zich de maand voor haar examens dagelijks in om haar wiskunde te verbeteren, en met hulp van haar wiskundedocent (meneer Keijers) behaalde zij uiteindelijk een 8,4 op haar eindexamen. Diezelfde leerlinge kent zichzelf goed genoeg om te weten dat ze, met de verscherpte exameneisen, wél die paar honderd euro neergeteld zou hebben om zich een paar dagen te laten drillen door een wiskundestudent. Ondanks ruime voldoendes voor Nederlands en Engels.
De leerlingen zullen door de versterkte eisen vooral meer stress ervaren, iets wat ook uit de enquête van de NOS bleek. Hopelijk gebruiken de eindexamenkandidaten deze stress om zichzelf aan hun leerwerk te zetten, in plaats van zich hierdoor te laten hinderen of helemaal te blokkeren blokkeren. Succes, allemaal!
