Met het afscheid van Obama en de start van Trump verliezen de moraalridders van het Vrije Westen hun belangrijkste steun en toeverlaat. Morele politiek maakt plaats voor praktische oplossingen. De Amerikanen gaan ons voor, Europa zal moeten volgen. De koude douche is misschien onaangenaam, maar het is de hoogste tijd.
Waarom hebben Trumps grofheden en provocaties hem niet de kop gekost? Dat raadsel is nog niet opgelost. Het aantal ‘uitglijders’ dat hem van de overwinning had moeten afhouden is ontelbaar, maar ze hadden geen van allen het verwachte effect. Er zijn vast mensen die genieten van de politiek incorrecte Trump, maar mijn inschatting is dat het merendeel van zijn kiezers de schandalen geen bal kon schelen.
Van die onverschilligheid kun je van alles vinden, maar daarmee lossen we het raadsel niet op. Beter is te erkennen dat de Amerikanen gekozen hebben voor verandering en dat er afscheid genomen is van een president aan wiens beleid en persoon morele superioriteit kleefde. In zijn eerste jaar als president arriveerde Obama al met een Nobelprijs op de bovenste etage van de moraliteit; Trump wordt nog niet eens tot de kelder toegelaten van datzelfde gebouw. Het contrast is te groot om op toeval te berusten.
Wat we weten is dat Trump niet gedreven wordt door een politiek van goed of fout. Hij is een ideologische nul en in die zin mogelijk de meest pragmatische Amerikaanse president ooit. Hij ziet een probleem en bedenkt een praktische oplossing. Daarom heeft Trump geen morele moeite met de aanpak van illegale immigratie en zullen we hem weinig horen over bijvoorbeeld ‘identity politics‘, waarbij allerlei gevoeligheden rond etnische en sekse verschillen de boventoon voeren.
In het buitenland gaat het Trump niet om de verspreiding van vrijhandel en democratie, maar om wederzijdse handelsbelangen, werkbare betrekkingen met Rusland en China en een gezamenlijk optreden tegen extremisten in het Midden-Oosten. Mensenrechten zullen een goede relatie met Putin en Xi Jinping niet in de weg staan. Welkom in de nieuwe wereld.
En wat doet Europa? Omdat Donald Trump niet in aanmerking komt, zoekt Europa nerveus naar een nieuwe morele leider. Het continent – dat al jaren z’n defensie-uitgaven verwaarloost – denkt nog altijd dat het in de wereld gezag en invloed afdwingt met haar morele gelijk over mensenrechten en democratie. Niets is minder waar, alleen de oude politieke garde weet het nog niet.
Realpolitik rules. Mooi voorbeeld is de relatie tussen de autoritaire leiders Putin en Erdogan. Bijna stonden ze op voet van oorlog, maar inmiddels hebben ze elkaar gevonden in wederzijdse belangen over gas, toerisme en het Midden-Oosten. Ze kiezen voor zakelijke oplossingen en lezen elkaar niet de les over binnenlandse zaken. Hun omgang met oppositie en vrije pers is ons een gruwel, maar daar hebben we met sancties en opgeheven vingertjes nog bar weinig aan veranderd.
Hoe verderfelijk u hem ook vindt, president Donald Trump is een man van zijn tijd. Amerikaanse en Europese burgers zijn klaar met de politiek van het morele gelijk en willen oplossingen zien. Oplossingen voor het gebrek aan zeggenschap over de eigen winkel, voor de aanhoudende instroom van migranten, voor de dreigementen en aanslagen van moslimextremisten en voor de oplopende spanningen met Rusland.
Als de Europese leiders de nieuwe tijd niet aanvoelen en vasthouden aan de destructieve politiek van het morele gelijk worden ze, met alle verkiezingen komend jaar, één voor één vervangen.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTL Z.
