Wat kun je leren in 4 dagen? Je kunt de Koran leren lezen in 4 dagen (het gaat om 4 instructiedagen en of je daarna ook maar iets begrijpt van de Koran is zeer de vraag); je kunt een motorrijbewijs halen in 4 dagen (dat blijkt bij nader inzien een ‘vanaf’-tijd); je kunt leren kitesurfen in 4 dagen (‘download van tevoren het e-book, wij zien onze cursisten graag voorbereid’). Wat al deze cursussen gemeen hebben, is dat je NIET in 4 dagen kunt wat ze beloven. Je leert hooguit een paar basics, en het kost je een jaar of meer om de vaardigheid waarin je je wilt bekwamen echt goed uit te oefenen.
Logisch, toch? Wie komt dan op het idee dat je je in 4 dagen ‘optimaal’ kunt toerusten om ‘binnen complexe gezinssituaties je werk te kunnen doen’? Hier moet wel sprake zijn van een misverstand. Mooi als vrijwilligers mensen willen ondersteunen. Mooi als zij zich minimaal een jaar willen verbinden aan een gezin in problemen. Maar het kan niet zo zijn dat zij de taken van een ervaren professional overnemen die een uitgebreide opleiding heeft gevolgd om mensen in complexe gezinssituaties te kunnen helpen.
Op twitter was het commentaar op dit bericht dan ook niet van de lucht. ‘Schoffering van professionals!’ ‘4 dagen vrijwilligerscursusje en je kunt complexe gezinsproblematiek oplossen. Lekker goedkoop en dicht bij de mensen’. En: ‘Tijd om Dordrecht te gaan mijden’.
Niemand die de jeugdzorg en de jeugdggz – die sinds dit jaar ook onder de gemeenten valt – serieus neemt, zal goedbedoelende vrijwilligers willen loslaten op ‘complexe gezinssituaties’. Alsof je een slager een chirurgische operatie laat doen. Daarmee zeg ik niets ten nadele van de slager. Hij is goed in zijn vak. Maar om net zo te kunnen snijden als een chirurg, schieten zijn kennis en ervaring tekort.
Het is dan ook helemaal niet de bedoeling dat de vrijwilliger op de stoel van de hulpverlener gaat zitten, zegt Jan Baan, voorzitter van Humanitas Drechtsteden, desgevraagd. ‘De vrijwilligers zijn goedwillende amateurs die een gezin helpen met basale praktische ondersteuning. Denk bijvoorbeeld aan beter met geld omgaan, afspraken maken en die nakomen, proberen sociale contacten uit te breiden waardoor ouders er niet altijd alleen voor staan en gemakkelijker een beroep kunnen doen op anderen.’
De bezuinigingen in de ggz treffen allerlei groepen kwetsbare kinderen en volwassenen. Die bezuinigingen zijn te snel en te radicaal doorgevoerd, en over de gevolgen daarvan is slecht nagedacht. ‘Eigen kracht’ en ‘eigen regie’ zijn dankzij dat bezuinigingsbeleid besmette begrippen geworden. Maar in de kern drukken ze wel uit waar veel mensen naar verlangen: hulp en ondersteuning waar ze behoefte aan hebben, en zeggenschap over hun eigen situatie. Als een vrijwilliger daarbij behulpzaam kan zijn, is daar niets mis mee. Het wordt foute boel als die vrijwilliger – een ‘goedwillende amateur’ – het werk van een professional overneemt en mensen geen adequate hulp krijgen. Daar moeten we in het huidige politieke klimaat heel alert op zijn. Maar laten we niet doorslaan naar de andere kant, en doen alsof mensen elkaar helemaal niet kunnen helpen.
Want dat kunnen ze wel.
