Of het nou 2002 is of 2012: ik ben fan van Job Cohen. Altijd geweest. Hij was de beste burgemeester van Amsterdam. Hij zou een goede premier zijn. Hij is een goed mens. Ik mag hem. Maar hij is geen burgemeester meer. En ook geen premier. Afgelopen december verklaarde hij in de Telegraaf voor de zoveelste keer de oorlog aan de PVV. Wanhopig vond ik dat, en vooral humorloos. Zo humorloos. Op 3 januari publiceerde Mercita Coronel op de linkse website Joop.nl het artikel Een rechtse cabaretier voor de oudejaarsconference 2012? waarin ze het gebrek aan ‘rechtse cabaretiers’ probeert te verklaren. “Het is natuurlijk niet voor niets dat humor van links komt en niet van rechts.”
Een rechtse cabaretier voor de oudejaarsconference lijkt mij, als betrekkelijk onpartijdige kijker, geen geweldig idee. Hans Teeuwen, een soort ‘rechtse cabaretier’ – al voel ik me niet echt op mijn gemak bij die vaststelling, zal zich volgens mij niet erg thuis voelen in de nogal plichtmatige lijstjeshumor die aan het eind van het jaar voorbij moet komen. “Weten jullie de Arabische lente nog? Weten jullie dat nog?”
Wat ik juist zou willen zien in 2012 is meer linkse humor, en met name binnen de PvdA. Want dat mist nogal. Natuurlijk: empathie, zorg voor de zwakkeren, een soms ietwat naïef wereldbeeld. Dat is er altijd geweest. En daarom hou ik van links. Maar voor humor, zelfspot en cynisme moet je toch echt bij rechts zijn. Zo sta ik om de vier jaar twijfelend als een laffe middenmoter in het stemhokje.
Donkere kant
Wat zou links, en met name de PvdA, oppermachtig zijn als ze het gevoel voor humor van Wilders zouden hebben. De cynische, donkere binnenkant waar ik niet graag over praat op feestjes. Dan hebben ze mijn stem. Net als die van Henk of Ingrid die in de kroeg nog even de zoveelste geslaagde oneliner van Job of Lodewijk parafraseert. Maar links heeft nauwelijks gevoel voor humor, in tegenstelling tot wat Coronel beweert.
Een van de belangrijkste naslagwerken voor komedieschrijvers is The Comic Toolbox van John Vorhaus. De essentie van comedy beschrijft hij in een simpel maar doeltreffend dogma: truth and pain. En zo simpel is het. The truth: Job Cohen is een goed mens. The pain: de vloer wordt met hem aangeveegd, ook in 2012. En hoe harder hij humorloos ageert tegen de PVV, zoals beloofd op de valreep van 2011, des te erger het wordt. Ik vind dat grappig. Pijnlijk, onterecht, soms zelfs zielig. Maar wel grappig.
“Empathie en engagement”
Coronel schrijft in haar stuk dat “de rechtse mens niet door hooggestemde idealen wordt gedreven”. Dat humor te maken heeft met “empathie en engagement”. Wat een ongelukkige denkfout. Als er iets niet grappig is, is het wel empathie en engagement. Als er iets niet grappig is, zijn het wel hooggestemde idealen. Grappig is niet het beste in onszelf. Grappig is het slechtste in onszelf. En daar heeft de rechtse politiek wel een handje van.
Kleinzerige mensen. Egoïsten. Narcisten. Mensen die het beste voor zichzelf willen, en wat minder voor de ander. Mensen waarin we onszelf stiekem wel herkennen, maar waar de linkse mens zich – soms terecht – boven verheven voelt.
Basil Fawlty is grappig. Johnnie Flodder is grappig. Geert Wilders is grappig. Grappig omdat ik denk: wat heeft die man toch verwerpelijke ideeën. Wat zegt die man toch egoïstische en xenofobe dingen. Tuigdorpen. Op knieschijven laten schieten. Alexander Pechthold aanbieden te helpen met zijn spullen pakken, want hij zou toch emigreren? Dat zou ik nooit echt willen en ik zou er nooit op stemmen. Schandalig. Onbeschoft. Pijnlijk.
Maar wel grappig.
Omdat het iets donkers in mezelf aanspreekt. Iets wat ik niet wil voelen, maar wat ik stiekem soms wel voel.
Preek
Er wordt wel eens gezegd dat links overtuigd is van haar eigen gelijk. Dat is haar goed recht. Freek de Jonge mag misschien, als domineeszoon, soms een preek leveren die wel hout snijdt. Over hoe we met onze idealen de wereld een betere plek kunnen maken. Maar komisch is dat zelden. Hetzelfde geldt voor alle goede bedoelingen van Job Cohen of Jolande Sap. (Met Emile Roemer als soms vrolijke uitzondering.)
Wat ik hoop voor 2012, wat ik echt hoop voor 2012, is een onvervalst jiddische jij-bak van Job. Niet over Wilders, niet over rechts. Niet over zijn verheven idealen of ongetwijfeld grote empathie. Een grap over het slechtste in hemzelf en zijn partij. Een keiharde, pijnlijke waarheid die iedereen met een bulderlach naar links lokt.
En als het dan toch zover moet komen doet hij het dit jaar misschien op zijn afscheid. Als links Nederland krokodillentranen huilt en Job eindelijk kan zeggen hoe hij zich diep van binnen al tijden moet voelen: ‘Godverdomme. Wat ben ik een grap geworden.’
Willem Bosch is scenarioschrijver, onder andere van het succesvolle BNN-product ‘Feuten’. Dit artikel stond eerder op VK.nl.
