Radicaal en recalcitrant, dat was de stijl van de shockloggers die internet de afgelopen jaren onveilig maakten. Maar de GeenStijl-generatie is de anale fase (bijna) ontgroeid, en het wordt tijd dat ook de ‘oude media’ de ‘rechtse bloggers’ serieus nemen. Voor hen is het aanpassen of uitsterven.
Ze begonnen, nog niet eens zo heel lang geleden, op zolderkamers, in garages en studentenhuizen. Cowboys waren ze. Hobbyisten en dilettanten in medialand, maar gepassioneerd en vastbesloten hun voetafdruk achter te laten in de nog onontgonnen digitale wildernis. Ze wisten niet welke richting ze op wilden, of konden. Stuurloos en onbezonnen betraden ze een gebied dat nog maar zo weinigen voor hen hadden betreden. Alleen dat al was een novum: een geheel nieuw medium, ongecontroleerd door sturende instanties, dat volledig naar eigen wens kon worden ingericht. Ze wisten het toen nog niet, maar het schrift, de krant en de boekdrukkunst werden daar opnieuw uitgevonden. Ja, zij waren bij de geboorte van een nieuw tijdperk. De zolderkamers en studentenhuizen waren de kraamkamers van de nieuw mediale genesis.
Wie ‘zij’ zijn? De webloggers. Die subversieve ‘rechtse’ webloggers. ‘Naargeestige kinderen van Theo van Gogh’. De tendentieuze en nodeloos kwetsende generatie. Rechtse schreeuwers. Systeemhaters. Polariseerders, shockloggers, maatschappij ondermijners en extreemrechtse populistische xenofoben, altijd beslist anoniem, laf en doorgaans bewegend in hordes, dus staatsgevaarlijk.
Heus waar, voor webloggers zijn in de ‘oude media’ onbeperkt superlatieven voor handen. En dat wil wat zeggen. Bijvoorbeeld dat het predicaat ‘rechts’ vooral afkomstig is van een bepaalde groep, of vanuit een bepaalde richting.
Leest u vooral verder. U zult zien: alles blijkt anders te zijn. U zult wellicht zelfs uitroepen ‘Goh, dat wist ik helemaal niet!’. Kijk aan, zo leert u nog eens wat.
Male chauvinist pig
Vanuit de zolderkamer en het studentenhuis begonnen ze als shockloggers. Radicaal en recalcitrant brachten ze het nieuws zo puberaal mogelijk. En dat alles misantroop en uiteraard misogyn, internet was tenslotte een mannenbolwerk. Male chauvinist pig, anoniem en lelijk, plaatst ranzig filmpje op weblog om zich stiekem bij af te trekken. Terecht, want de bezoekers kwamen in massa’s. Tienduizenden, honderdduizenden naamloze hordes vergaapten zich aan tekst en beeld op weblogs die eigenlijk verboden hadden moeten worden, als het aan hun ouders lag.
Daarmee werd voor een nieuwe generatie de weg bereid zich hardhandig af te zetten tegen de heersende moraal en de gevestigde instituties. Moest dat nou echt, al dat gekwets en geklier in de digitale publieke ruimte? Misschien niet. Maar moest dat nou echt, in uw tijd, die haren tot over de oren en die hi-ha-happenings in witte spijkerpakken?
Shockloggers
Zoals die Beatles-luisterende rebellen met dat lange haar uiteindelijk hun rust vonden in een burgerlijk stulpje met 2,4 kinderen, zo zijn de shockloggers van weleer hun anale fase ontgroeid. Sinds GeenStijl.nl uitgroeide tot toonaangevend nieuw mediaal bedrijf en de weblogs mede daardoor het nieuwsmonopolie van de bestaande kranten-, radio- en televisiemedia verpulverden, zijn die ‘rechtse’ webloggers een serieus te nemen factor in het Nederlandse medialandschap. Wellicht vluchtig als water, maar niet meer weg te denken in het dagelijkse aanbod van nieuws, opinie, debat en entertainment.
Het is alleen nog even afrekenen met wat vooroordelen. Dat zijn de kinderziektes waarmee elk nieuw tijdperk wordt geplaagd. Gelukkig bestaat tegen elke ziekte een medicijn.
‘Rechts!’
Een van die vooroordelen is het eerder aangehaalde stigma ‘rechts’. Degenen die het drukst bezig zijn met het in stand houden van dat vooroordeel, zijn doorgaans ook degenen die in de achterhoede van de geschiedenis bloederige gevechten leveren om de overzichtelijke, maar snel eroderende scheiding tussen ‘links’ en ‘rechts’ in ere te houden. ‘Links’ staat dan voor alles wat genuanceerd, belezen, altruïstisch maar paternalistisch is en ‘rechts’ voor hard, grof, onfatsoenlijk, individualistisch en tendentieus. Links zijn de oude media, rechts zijn de weblogs. De eenvoud van deze tweedeling (links en rechts, goed en fout, oud en nieuw, analoog en digitaal) is van zulke schoonheid dat het u niet onberoerd zal laten. Het volgende is waarschijnlijk: de keren dat u weblogs las werden u ergste vermoedens bevestigd. Al die meningen, en dan ook nog anoniemen die daarop reageren. ‘Schande’, moet u gedacht hebben. En daarna zelfs: ‘Rechts!’
Welnu, laat me u even uit die dogmatische sluimering wekken met wat welsprekende voorbeelden: enkele van de bekendste weblogs, Sargasso.nl en GeenCommentaar.nl, zijn zo links dat de GroenLinks-Kamerfractie er waarschijnlijk nog een betaald abonnement op zou nemen als dat moest. En wist u bijvoorbeeld dat het oud mediale dagblad nrc.next haar website volledig heeft vervangen door een weblog van hoge kwaliteit? Ze huren daar zelfs fulltime webloggers voor in, een unicum in Nederland. Is nrc.next rechts denkt u?
Zeg eens eerlijk: hoe rechts vindt u GeenStijl.nl eigenlijk? En vindt u dat ook echt, of laat u het zich voorzeggen en influisteren?
Misschien is het uw onvermogen de stortvloed aan informatie te filteren, gaat het u duizelen in die digitale wereld waar al die harde meningen als herfstbladeren door elkaar dwarrelen. Dat geeft niets, na al die tijd was u er gewend aan geraakt dat het nieuws voor u werd geduid, dat de meningen een vooraf bepaald doel hadden en het nieuws voor u werd gefilterd. Wat dat betreft, is het even wennen, die wereld van de weblogs, maar maakt uw tijdelijke onvermogen in de digitale wereld zin van onzin te scheiden en zelfstandig nieuwscommentaren te duiden iets ook ‘rechts’ of ‘schreeuwerig’? Of zijn het nog immer zuilen die de maatschappij als een galerij schragen waar u zich zo krampachtig aan vastklampt? Als u het niet erg vindt, beroof ik u even van die laatste strohalm. Voor vastklampen is het trouwens toch al te laat.
Redder in nood
Nu, als dat vooroordeel over die ‘rechtse’ webloggers beslecht is, kijken we gelijk even recht in het hart van die Nederlandse blogosphere. Bestudeer het grondig. Het zou zomaar kunnen dat over tien jaar diezelfde blogosphere de redder in nood is voor de oude media die zich vaak weinig aantrokken van de vele waarschuwingen afkomstig van die webloggende generatie van cowboys en durfals. Waarschuwingen dat er geïnnoveerd moest worden, geïnvesteerd in crossmediale projecten, in internet… of in weblogs.
Nu het drama zich onder onze ogen voltrekt, lijkt het er verdacht veel op dat diezelfde onheilsprofeten gelijk krijgen. De kostendruk op de schouders van krantenuitgevers wordt elke dag groter. Zeventig procent van de kosten van de krant die u nu leest gaan naar papier, druk en distributie. Zeventig procent! Denkt u zich eens in hoeveel waarde een medium heeft dat zelfstandig kan werken, maar zonder deze kosten. Een medium als een weblog bijvoorbeeld. Dat destijds ontstond voor een paar stuivers en liefdewerk, maar ondanks evolutie en groei qua kosten nog steeds een fractie bedraagt van de kosten voor een gemiddeld dagblad.
Goed, voordat de shockloggers van weleer de mediagiganten van de toekomst zijn, moet er nog wat gepolijst worden. Daar kan nog wat bij, hier kan nog wat af. De pubertijd is dan wel voorbij, maar dan is er nog altijd de adolescentie. Bijna volwassen, dus zo goed als klaar voor de volgende grote stap: weblogs hebben de toekomst. Dat is geen fictie maar een voldongen feit. Het spijt me u daarmee te moeten confronteren, maar de kosten wegen niet langer tegen de baten op.
Eigen moraal
Ach, u zult nog lang moeten wennen. De weblogs bereiken hun publiek met een eigen taal. Maar dat is internet. Noem het verruwing of verhuftering, elke tijd en elk medium heeft zijn eigen omgangsvormen. De oude media hadden hun eigen moraal, een strikte moraal waar niet van af viel te wijken, tenzij men voor hypocriet en onbetrouwbaar door wilde gaan, de nieuwe media lijken soms een hartgrondige moraalloosheid te hebben. Transparant, eerlijk, ondubbelzinnig en zelden hypocriet zijn ze wél. De waarden van een nieuwe tijd. Heb vertrouwen, er valt echt aan te wennen.
Natuurlijk, gratis nieuws bestaat niet. Als kranten en tijdschriften redacties nodig hebben, inclusief onderzoeksjournalisten, dan de weblogs ook. Niemand ontkomt uiteindelijk aan dergelijke kosten, hoe authentiek en sympathiek het dan ook begon op die muffe zolderkamers. Goed nieuws is duur nieuws. Goede media zijn dure media. Wie gaat dat betalen?
Tot op heden ontbreekt een serieus winstmodel. Weblogs kunnen weliswaar geld verdienen met advertentie-inkomsten, maar dat is bij lange na niet voldoende. Voorlopig althans. Na de crisis trekt de markt weer aan, en marketeers krijgen steeds meer voeling met de online doelgroep. Tijd is een cruciale factor, we zitten midden in de overgangsfase.
Ondanks het achterwege blijven van een winstmodel zijn de weblogs the next best thing. De webloggers van nu zijn de ervaren verslaggevers en mediumuitgevers van straks. Wie nu nog niets heeft met webloggen als zelfstandig medium is over enkele jaren volstrekt digibeet en dat zal net zo verwoestend werken als analfabetisme nu. De digitale revolutie heeft een klassiek evolutionair mechanisme van survival of the fittest in gang gezet. Het is aanpassen of uitsterven, en aanpassen betekent: zonder uitzondering kennis nemen van de digitale cultuur en de groeiende webloggemeenschap die zich als een kleurrijk lappendeken over het digitale medialandschap uitrolt.
De webloggers waren er bij de geboorte van de nieuwe media. Schoppend, slaand, schreeuwend. Recalcitrant en provocerend. Ze zijn er nu nog steeds. Ouder en wijzer, wijs geworden door schade en schande. Vriendelijk en gemoedelijk zullen de webloggers het nog eens uitleggen, inzichtelijk maken: wij zijn de nieuwe generatie. Meer dan dat: wij zijn de toekomstige media. Tijden zijn veranderd. De wind die opstak, zuilen omver blies en de bestaande orde van de rangschikking beroofde, is niet meer gaan liggen. Laat dat toch iedereen weten. Nu weet u het ook.
Leer ervan.
Weblogtaal voor weblogdummies:
HOERRRRRR Aanduiding voor lid van het vrouwelijke geslacht.
Gast Aanduiding voor lid van het mannelijke geslacht.
Sterf (vul willekeurige naam in), sterf! Subtiele manier van aangeven dat je het niet met iemand eens bent.
Bashen Iemand kapotbloggen.
Kapotbloggen Tendentieuze en kwetsende stukken over iemand schrijven op een weblog.
Kapotmicrobloggen Hetzelfde, maar dan op Twitter.
Twitter Soort sms, maar dan online.
Babyboomers Verzamelnaam voor iedereen boven de vijftig, meestal met een snor.
Oude Media Alles waarvoor papier en inkt wordt gebruikt, maar ook televisie en radio.
Nieuwe Media Alle online media.
Troll Doorgaans anoniem ettertje dat in de reacties mensen op de kast jaagt.
Wim Heitinga Geuzennaam voor originele troll.
Azijnbode Aanduiding voor de Volkskrant.
Rooibosthee Favoriete drank van burgemeester Job Cohen.
Gedachtenpolitie Doorgaans links iemand die niet blij is met vrijheid van meningsuiting.
Pandgestapo Leden van de Rotterdamse en Haagse controle gemeentelijke basisadministratie.
Huilie huilie doen Verdriet uiten, meestal naar aanleiding van tendentieus weblogartikel (zie ook: Herman van Veen).
Taxpoet Belastinggeld, meestal in de context van het te veel betaalde aan de publieke omroepen.
Dit artikel verscheen eerder in de Volkskrant.
