Het is na voetbal misschien wel de populairste sport in Mexico: de Amerikanen ergens de schuld van geven. Porfirio Díaz, de dictator die Mexico eind negentiende en begin twintigste eeuw met de ijzeren vuist regeerde, zei het al: “Arm Mexico, zo ver van God en zo dicht bij de Verenigde Staten…” Je kan het zo gek niet bedenken of de gringos hebben het gedaan. De drugshandel? Komt door de Amerikanen met hun niet te stillen honger naar verdovende middelen. De problemen met de maïz-oogst? Allemaal de schuld van Amerikaanse transgene gewassen. Armoede in Chiapas? Komt door vrijhandelsverdrag NAFTA, dat de yanquis Mexico door de strot hebben geduwd.
De migratiekwestie kan daarbij natuurlijk niet achterblijven. Honderdduizenden Mexicanen proberen jaarlijks de zwaarbewaakte grens met de noorderbuur over te steken. Dat leidt tot nogal wat wrevel. Regelmatig vinden incidenten plaats waarbij opgefokte lieden van de Border Patrol een Mexicaans migrant mishandelen of zelfs doodslaan, of soms zelfs een kind op Mexicaanse bodem doodschieten. Of een doorgedraaide burgermilitie van vigilantes breekt bij een migrantenfamilie in om ‘fondsen’ voor hun anti-migratie operaties te claimen, waarna ze zonder omhaal een vader en dochter van Latijnse afkomst doodschieten. Racisten, die gringos. Dat zijn het.
Migratiewet
De rapen waren helemaal gaar toen Arizona voriga jaar met het beruchte SB 1070 kwam, een strenge migratiewet die volgens critici tot racial profiling zou leiden: politieagenten zouden iedereen die ze van het illegaal migrantschap verdenken zonder pardon kunnen oppakken. Migranten zouden paria’s worden. De Mexicaanse gemeenschap in de VS schreeuwde moord en brand, om nog maar te zwijgen van de politiek in Mexico zelf. President Calderón was pissig, Mexicaanse congresleden sloten zich bij protestmarsen aan, er was zelfs de oproep tot een boycot van Arizona. Want SB 1070 was immers hét bewijs dat die nare gringos het echt niet goed voor hebben met de Mexicanen. En toen was het 22 februari 2011 en nam de Mexicaanse senaat zelf een nieuwe ley de migración (migratiewet) aan. En die wet lijkt zo sterk op SB 1070, dat Mexico’s nationale mensenrechtenpaus Raúl Plascencia, voorzitter van staatsmensenrechtencommissie CNDH, dreigt naar het Mexicaanse hooggerechtshof te stappen als hij van kracht wordt.
De nieuwe wet bepaalt namelijk dat werkgevers die illegale migranten (lees: Salvadoranen, Guatemalteken en Hondurezen) in dienst hebben 1000 minimumsalarissen boete moeten betalen. En de Federale Politie mag iedereen oppakken en 15 dagen in voorarrest houden die niet direct kan aantonen legaal in het land te verblijven. Dit lijkt inderdaad wel heel erg op SB 1070. Zoals Amerikaanse politieagenten de Hispanics er zo uit kunnen pikken, reken er maar op dat de federales een Guatemalteek of Hondurees zo in de meute kunnen onderscheiden. Akkoord, dat is geen racial profiling. Dat is perfilación racial.
Los Zetas
Jaarlijks reizen duizenden Centraal-Amerikanen door Mexico naar de Verenigde Staten, op zoek naar een beter leven. De reis door Mexico is levensgevaarlijk. Criminele bendes, corrupte politieagenten en treinongelukken maken de lange mars tot een helse tocht die vele migranten met de dood moeten bekopen. Naar schatting 11.000 migranten worden jaarlijks in Mexico ontvoerd. Augustus vorig jaar werden zelfs 72 migranten afgeslacht door drugsbende Los Zetas in Tamaulipas. Daarbij krijgen de Centraal-Amerikanen vaak te maken met alledaagse discriminatie door de Mexicanen zelf. Slechts een handjevol mensenrechtenactivisten bekommert zich om de migranten. De meeste Mexicanen hebben geen weet van het probleem, of het kan ze allemaal weinig schelen.
En dat gebeurt al jaren, ook terwijl de zo gehaatte SB 1070 wet in Arizona in de koker zat. En nu komt Mexico dus zelf, als klap op de vuurpijl, met een wet die zo ongeveer een kopie is van SB 1070. Waar is de volkswoede in Mexico nu? Waar zijn demonstraties waar Guatemalteekse kamerleden zich bij aansluiten? Waar is de solidariteit van de Mexicanen met hun latino-broedervolken?
Hypocrisie
Voetbal en gringonijd. We kunnen er, wat betreft de Mexicaanse politiek, nog een derde volkssport aan toevoegen: hypocrisie.
(Overigens: de meeste migranten die illegaal in Mexico verblijven zijn blanke Amerikanen, Canadezen en Europeanen. Dat die slachtoffer van de wet worden, is niet erg waarschijnlijk. Money talks, immers.)
Jan-Albert Hootsen is Neerlands jong journalistiek talent in Mexico. Hij blogt één keer per twee weken exclusief voor DeJaap over zijn thuisbasis.
