Vandaag vieren we de vrijheid. Om die vrijheid door te kunnen geven, schudden een paar visionaire Europeanen in de jaren ’50 elkaar de hand. De Europese integratie was het antwoord op twee vernietigende wereldoorlogen op dit continent, waarvan de eerste precies 100 jaar geleden begon. Het opnemen van Griekenland, Spanje en Portugal was het antwoord op jaren van wrede dictatuur. Net als de hereniging met de Oost-Europese landen, die bijna een halve eeuw zuchtten onder communistisch bewind. Na de val van de muur slaagden we erin de decennialange scheuring van ons continent te helen.
De Europese eenwording heeft ons niet alleen welvaart, maar vooral vrede en vrijheid gebracht. Vrede en vrijheid. Deze begrippen zijn zo gewoon geworden als water uit de kraan. Maar voor veel van mijn Europese collega’s is vrijheid helemaal geen abstract begrip. Zij weten wat het is om te worden gevolgd door de Stasi, gefolterd door de mannen van Franco, opgesloten te worden om hun strijd voor de idealen van vrijheid en democratie. Zij hebben letterlijk lijf en leden in de waagschaal gesteld voor een vrij Europa. Soms hoor ik politici zeggen: “Och, dat argument van geen oorlog meer, dat is niet meer relevant”. Ik huiver van zoveel achteloosheid voor iets waar zovelen in de wereld alleen van kunnen dromen.
De wereld van vandaag kent nieuwe dreigingen. Conflicten en geweld nemen andere vormen aan: cyberoorlogvoering, cyberterrorisme en cybercriminaliteit. Ook het politieke klimaat verandert, denk aan de opkomst van neo-nationalistische partijen, die quasi-fascistische symbolen en zelfs geweld niet schuwen.
Vrijheid is nooit een gegeven, ook niet in Europa. Denk aan de gemuilkorfde pers in Hongarije of de misdaden tegen homo’s in Oost-Europa. Dichterbij huis, in vakantieland nummer één, gingen duizenden Fransen de straat op om te demonstreren tegen het homohuwelijk. Door beperking van het recht op abortus wierp de conservatieve Spaanse regering het land 30 jaar terug in de tijd. Ook Nederland is al enkele malen door de rechter op de vingers getikt over de behandeling van minderjarige asielzoekers.
D66 vindt dat overheden onze vrijheden moeten beschermen, niet met voeten treden. We leven in een wereld waar overheden van binnen en buiten de EU elkaars mensen en bedrijven digitaal bespioneren. Vrijheid wordt uitgeruild voor veiligheid. Schijnveiligheid welteverstaan. Bescherming van privacy gaat over onze vrijheid, over de vrijheid van meningsuiting, over consumentenbescherming, over rechtsbescherming. Bescherming van de persoonlijke levenssfeer en bescherming van persoonsgegevens behoren in het digitale tijdperk tot de kern van burgerrechten.
Om onze vrijheid door te kunnen geven, moeten we het steeds weer actief en luid opnemen voor onze vrijheidsidealen. Democratie, mensenrechten en de rechtsstaat zijn de pijlers van een vrij Europa. Deze fundamentele rechten om vrij te zijn, om jezelf te zijn, moeten net zo streng worden gehandhaafd als de begrotingsafspraken. Vrijheid is geen wisselgeld.
Dit is een verkorte weergave van de vrijheidsrede van Europees D66-lijsttrekker Sophie in ’t Veld op het Nationaal Vrijheidsdebat in Wageningen.
