De Teldersstichting, het wetenschappelijke bureau van de VVD, houdt deze week een terecht pleidooi voor meer parlementaire rebellie. Kamerleden moeten meer tegen de partijdiscipline ingaan. Zonder zijn naam te noemen verlangen de liberale onderzoekers terug naar types als Theo Joekes, het onafhankelijke VVD-kamerlid dat tussen 1963 en 1989 in het parlement zat.
Deze anglofiele debater, die ooit voor de Teldersstichting werkte, was behalve Kamerlid, ook schrijver, dichter, ondernemer, maar vooral geestelijk onafhankelijk. Joekes gaf zijn mening tegen de partijlijn in.
Als lid van de RSV-enquêtecommissie vond Joekes het prima dat de commissie VVD-minister Gijs van Aardenne een strenge reprimande gaf vanwege zijn gestuntel. VVD fractievoorzitter Ed Nijpels wilde dat voorkomen, maar commissielid Joekes zette door en werd uiteindelijk met bijna een kwart miljoen voorkeursstemmen herkozen in de Tweede Kamer.
Lef werd toen nog beloond.
Tegenwoordig is ruggengraatloosheid de norm in het parlement. Eigenlijk wijkt alleen Geert Wilders af van de norm, al is de PVV-provocateur- in tegenstelling tot Joekes – geen man die desnoods op eigen troepen schiet als de waarheid daar om vraagt. De Teldersstichting roept op tot meer politieke moed.
Vroeger, toen alles anders was, had je bijvoorbeeld Marcus Bakker.
Bakker was een betweterige communist, maar ook een klassieke volksvertegenwoordiger. Hij vocht voor de rechten van het parlement, en had oog voor minderheidsstandpunten. Onze grondwet heeft zelfs een bijzin aan hem te danken. Door een amendement van Marcus Bakker werden de woorden ‘Op welke grond dan ook’ in artikel 1 van de grondrechten van de Nederlandse Grondwet opgenomen.
Bakker was een man met humor en kon met vilein sarcasme uithalen naar parlementariërs die als knikkende lakeien knipmesten naar de machthebbers in hun hermelijnen mantels, binnen of buiten de partij.
Helaas zijn deze parlementaire pestkoppen verdwenen.
De Teldersstichting meent dat de dwarsliggers weer een stem moeten krijgen. De wetenschappelijke club wijst op internet als een nieuw medium waarmee door de fractie dichtgetikte volksvertegenwoordigers hun ongenoegen kunnen uiten. ‘Het is een teken van kracht als een fractie soepel omgaat met leden van wie de kiezer weet dat zij anders tegen een onderwerp aankijken.’
Gelukkig kruipen sommige parlementariërs – zoals CDA-pitbull Pieter Omtzigt – uit hun comfortabele kamerbankjes om de confrontatie op te zoeken met het electoraat en de eigen achterban. Omtzigt is op dit moment het enige Kamerlid dat op basis van voorkeurstemmen een Kamerzetel veroverde. Net als Joekes werd de Twentse econoom aanvankelijk van de CDA-kieslijst geweerd wegens eigengereid gedrag.
Helaas, zijn de meeste Kamerleden, ook in stoer getoonzette columns, te veel bezig met het bestrijden van de standpunten van politieke tegenstanders. Hollandse volksvertegenwoordigers blinken zelden uit in zelfspot of in het bekritiseren van de eigen partij. Kom op, jongens. Zeg eens iets waar iemand het niet mee is. Daar hebben de kiezers meer aan dan aan die bange schuttersput-mentaliteit.
