CDA-partijleider Sybrand Buma heeft een politiek probleem: als fractievoorzitter zit hij in de kamercommissie die op de inlichtingen toeziet, de zogenaamde Commissie Stiekem. Daarbij heeft hij de verantwoordelijkheid te letten of inlichtingendiensten hun boekje niet te buiten gaan en ook te checken of die diensten het juiste doen om aanslagen te voorkomen.
Die verantwoordelijkheid is eigenlijk onmogelijk te nemen, want bij herhaling blijkt bij iedere relevante aanslag dat de daders wel op de radar waren maar er onvoldoende werd gehandeld. Dat bleek bijvoorbeeld bij de aanslagen van 11 september 2001, de moord op Theo van Gogh, bij de schietpartij in Texas waar Wilders sprak, een aanslagpleger van Charlie Hebdo, de mislukte aanslag op de Thalys, de mislukte aanslag op een vlucht van Amsterdam naar Detroit, de aanslag in Tunis, de aanslag in Kopenhagen en ga zo maar door.
Het beeld rond de aanslagen in Parijs is niet anders. Als er een aanslag in Nederland komt, is de kans dan ook heel groot dat naar het functioneren van de diensten wordt gekeken. En wie iets verder kijkt, zal ook de rol van de Commissie Stiekem onder de loep moeten nemen: deden ze hun werk wel goed genoeg?
Het antwoord op die vraag is eenvoudig te geven: nee! Om te beginnen is het element ‘stiekem’ een obstakel, want dan kun je nooit ruggespraak houden met experts. Daarnaast bestaat het verwerken van informatie door inlichtingendiensten vooral uit het snappen van ICT. Dat is cruciaal. Uit een parlementair onderzoek blijkt dat punt niet goed te zitten:
“De Kamer maakt haar controlerende taak niet waar door een gebrek aan interesse voor ICT en een gebrek aan deskundigheid op ICT-gebied.”
En dus heeft Sybrand een probleem. Dat lost hij op door de burger zelf de schuld van dit falen te geven: ondanks dat er al heel veel informatie wordt verwerkt over u is het niet genoeg. Er moet meer worden bijgehouden en meer worden getapt. Dat stelde hij zondag bij WNL:
“We geven al onze gegevens aan supermarkten voor bonuspunten, maar niet aan de staat voor onze veiligheid.”
Natuurlijk is de stelling onjuist. Ook bewijzen de laatste jaren dat de aanpak weinig effectief is. Maar niemand in het parlement praat over effectiviteit van maatregelen. Want alles is vertrouwelijk bij politie, justitie of inlichtingendiensten als het om terreur gaat. De fact-free-politics functioneerde goed de afgelopen 15 jaar en zal het ook de komende jaren na aanslag perfect doen: verzwak versleuteling, bestrijd versleuteling, eis backdoors in software, screenen alle software op ‘terroristische elementen’ en weer ongewenste software van internet die niet door overheden is goedgekeurd.
Het probleem is alleen dat we om onze manier van leven in vrijheden te beschermen precies dat aan het weggooien zijn. Holle retoriek van politici die het ook niet weten en niet durven aan te zeggen dat we een probleem hebben met een naar, maar eeuwigdurend restrisico. Dat we simpelweg de capaciteit missen om op alle signalen te acteren en de laatste verdedigingslinie met juiste wapens en opleiding goed op te tuigen. Misschien is de boodschap van de Noorwegen na de aanslagen van Breivik wel de meest eerlijke, namelijk dat je enkel echt kunt terugslaan met meer transparantie en meer democratie.
