Dat Italië een raar zooitje is, is economisch gesproken geen nieuws. De maffia is maar één symptoom van iets dat daar al broeit sinds het oude Rome. Dat van Asterix, u weet wel. Laat ik even Sicilië als casus nemen. Dit mooie eiland was ooit de spil van de amforahandel en de belangrijkste boekrollenwisselcentrale van de Middellandse Zee. Mocht je niet precies snappen waarom, ik teken het even voor je uit.
Tot de Romeinen kwamen en Sicilië de feodale (lees: koloniale) duimschroeven opzetten. En daarna kwamen de Normandiërs en daarna het doorluchtige Spaanse rijk. Als je als volk eeuwenlang door allerlei grootmachten in je hol genaaid wordt, kun je een paar dingen doen: overlijden, Stockholm-syndroom ontwikkelen, in ballingschap gaan, of – zoals de Sicilianen dat deden – ondergronds gaan en stug doorvechten. Laat daar een paar eeuwen natuurlijke selectie overheen gaan, en je hebt een menselijke variant op MRSA en meer dan genoeg materiaal voor The Godfather.
Sicilië is een extreem voorbeeld, maar heel Italië heeft natuurlijk zoiets meegemaakt. Op een dag komen er interessant doende stadse lui met interessant doend wapentuig uit ‘Rome’ ofzo en delen je mee dat je vanaf vandaag onderdeel van hun rijk bent en schatting (lees: belasting) moet gaan betalen. Omdat die situatie 1100 jaar bestaan heeft, kent Italië vandaag de dag misschien wel de meest vindingrijke en doorgewinterde belastingontduikers ter wereld. Kenners schatten (want niemand weet het echt) dat de grijze economie van Italië een van de grootste op deze planeet is. En dat is tegelijk ook de reden dat ze zoveel schulden hebben, ondanks dat de economie er meer dan prima draait. Of wacht, de meest vindingrijke en doorgewinterde belastingontduikers wonen misschien wel in Griekenland. Of in die andere ex-grootmacht: Spanje.
Duitsland en Japan kennen dat soort problemen niet. Sommigen zeggen dat dat komt door hun volksaard. Maar misschien hebben ze gewoon die hele grootmachtcyclus niet doorlopen, van opkomst, bloei en verval enzo. Want toen zij grootmachten in opkomst waren, werden ze flink op de vingers getikt. Zoals in “Biggles tart de Swastika” en “Biggles in de Oriënt”.
Over Biggles gesproken, het Verenigd Koninkrijk was dan weer wel een grootmacht. En dat deden ze slim: ze waren een relatief vriendelijke grootmacht. Daarom is Engels onze wereldtaal en heeft het V.K. enorme ondergrondse netwerken van migranten. Al die asielzoekers langs de weg willen er niet voor niets heen. En dat geeft weer grote grotestadsproblemen, vooral in Londen. Want: hoe meer ondergrondse migranten, hoe minder er uiteindelijk voor iedereen is. Zoals in les banlieues de Paris. Weet u nog? 2005?
Kortom: het is misschien wel heel goed voor je om te verliezen als je in opkomst bent, en geen grootmacht te worden. Vergelijk het met planten snoeien. Op het moment zelf ziet het er niet zo mooi uit, maar het levert later wel wat op.
