Als zelfstandige of onderneming ben je bij wet verplicht je in te schrijven in het Handelsregister. De Kamer van Koophandel verkoopt de informatie en bedruipt zichzelf. Maar is dat nog van deze tijd? Als iets weinig met de ondernemersgeest te maken heeft dan is het wel de Kamer van Koophandel. Dat bleek wel in 2009 toen iedere dag de toegang tot het handelsregister om precies middernacht werd afgesloten om de volgende dag weer open te gaan. Zo kon de verouderde database de updates verwerken.
Dit falen van het openbaar register was een doorn in het oog van Stefan de Konink. Hij maakte een website met data die hij wist op te halen van de KvK. Hij voegde allerlei handigheidjes toe om meer informatie te krijgen of anders te zoeken. En natuurlijk is zijn website 24 uur per dag functioneel.
De reactie van de KvK liet niet lang op zich wachten. De organisatie stuurde een advocaat bij hem op zijn dak met allerlei dreigementen. Maar de toenmalige student was moedig en gaf niet op. De KvK droop af en durfde het niet aan er een zaak van te maken. OpenKvK werd daardoor een nuttige bron van informatie. Jaren eerder dan de KvK zelf koppelde De Konink de KvK aan de Basisadministratie Gebouwen, waardoor zijn informatie beter werd dan de oorspronkelijke bron.
Met veel pijn en moeite is inmiddels de website van de KvK verbeterd, maar van de innovaties van OpenKvK is weinig geleerd. Officieel zegt de regering het hergebruiken van publieke data te steunen en is open data tot beleid verheven. Maar in een recent wetsvoorstel wordt het gebruiken juist juridisch tegengegaan door het handelsregister onder de databankwet te plaatsen.
Ook moeten er meer bevoegdheden komen voor de KvK om te kunnen optreden tegen malafide praktijken en meer registers te gaan voeren, bijvoorbeeld met bestuursverboden. De financiering voor dit alles komt van de toegang tot het handelsregister: wie zoekt betaalt en overheden gaan verplicht een abonnement op deze dienstverlening krijgen.
De reactie van mensen die met open data bezig zijn, is heel begrijpelijk weinig enthousiast. Want in een tijd van internet een openbaar register dichtgooien, is weinig productief. Dus is er een campagne gestart om de aanpassingen te stoppen.
Maar misschien is het hele verschijnsel van een Kamer van Koophandel achterhaald. Het orgaan voegt nu weinig toe en een openbaar register nog strakker achter een betaalmuur stoppen om de bekostiging in orde te krijgen, is helemaal niet van deze tijd. Dat zegt ook de Algemene Rekenkamer in een interessant rapport, waarin men juist pleit voor meer openheid van het handelsregister. Zo kun je bijvoorbeeld ook inzichtelijk maken aan welke bedrijven de overheid geld uitgeeft.
Waarom kan de Belastingdienst – die toch al met ondernemingen contact onderhoudt – niet het register bijhouden? Zij hebben al een FIOD en inspecteurs die prima in staat zijn achter fraude te gaan. Dan hoeven we bij de KvK niet een opsporingsorgaan te gaan bouwen en kunstmatig deze bestuurslaag in stand te houden. Dan kunnen we ook Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Noorwegen en België volgen in het juist opengooien van het handelsregister.
