We leven in een welvarend en aantrekkelijk land. Koning Willy mocht het zeggen, dit keer iets minder krampachtig dan vorige jaren en zonder gebalde vuisten, maar hij was nog wel verplicht als een lakei de kromtaal van het kabinet-Rutte op te lepelen: ‘Nederland heeft de laatste jaren weer vaste grond onder de voeten gekregen.’ Volgens mij is dat al heel lang zo. Maar misschien verkeerde de koninklijke waterdeskundige even in de veronderstelling dat onze moerasdelta ieder moment – klimaatverandering en zo, u weet wel – onder de golven kon verdwijnen.
Nu gaat het natuurlijk ook niet slecht met Nederland vergeleken met veel andere landen, we staan in de top tien van de goede lijstjes, zoals die van de infrastructuur, de kwaliteit van de gezondheidszorg en het onderwijs, en het geluk van de burgers (ja, het schijnt te meten te zijn). Maar ik denk dat als Nederland de afgelopen vier jaar kabinetsloos geweest was, we ook hoog in veel prachtlijstjes hadden gestaan. Onze zuiderburen weten daar alles van: met België ging het na tien maanden zonder regering eigenlijk verrassend goed. Dus er is geen reden voor Rutte en zijn paladijnen om zich trots op de borst te kloppen. Maar ja, de verkiezingskoorts is uitgebroken.
Het valt me weer op in deze tijd van politieke topdrukte (troonrede, algemene beschouwingen, Mark Rutte bij Zomergasten en veel van zijn collega’s in de prietpraatprogramma’s op televisie) hoezeer onze bestuurders zichzelf in feite buiten de samenleving plaatsen. Ze leven in een parallel universum waar ze volgens hun boekhoudkundige normen alles op orde hebben: economische groei, begrotingstekort, werkloosheid en op de valreep nog een koopkrachtverbetering voor iedereen. Dat er desondanks veel onvrede heerst onder het volk, niet alleen over financieel-economische zaken, stuit op veel onbegrip bij de Haagse boekhouders.
Dat onbegrip werd pregnant verwoord door D’66 fractieleider Alexander Pechtold tijdens een optreden bij Pauw. Hij verwonderde zich over ‘het chagrijn in de samenleving’ betreffende de bezuinigingsmaatregelen van het kabinet Rutte die ook door hem waren gesteund. Ingrepen als de verhoging van de AOW-leeftijd en het overdragen van (en forse bezuiniging op) allerlei soorten zorg naar de gemeenten. Het verhogen van het eigen risico en het vervangen van de studiefinanciering door een leenstelsel. De mensen in het land hadden het niet goed begrepen en ‘we hadden beter moeten laten zien waarom dit soort zaken nodig zijn’, aldus Pechtold.
Daar heb je gelijk al een forse tweedeling te pakken, zoals gezien door de ogen van een doorsnee politicus: aan de ene kant de welmenende Haagse leidsmannen die allerlei – volgens hen hoogst noodzakelijke en onontkoombare – maatregelen doorvoeren om Nederland op te stoten in de vaart der volkeren, en aan de andere kant de burgers, ook wel de mensen in het land genoemd, die dat potverdomme helemaal niet appreciëren en zelfs chagrijnig worden. Kennelijk zijn ze een beetje traag van begrip (zeg maar dom) en de enige remedie is dat de bestuurders ze beter voorlichten.
Pechtold, Rutte, Samson en hun soortgenoten werpen zich niet op als vertegenwoordigers van de samenleving, maar als een voorhoede met het monopolie op wijsheid en verstandig bestuur. De idee dat een groot deel van de Nederlanders het niet eens is met het demonteren van de verzorgingsstaat, ook al ging het economisch even wat minder, gaat hun begrip te boven. Want ze zijn er niet voor de samenleving, de samenleving is er voor hen.
Aan de ene kant jubelen Rutte, Samson en Pechtold over Nederland als het reëel bestaande paradijs, terwijl aan de andere kant steeds meer mensen moeite hebben met het betalen van de zorgpremie en het eigen risico en daarom vaak zorg mijden. Ook steeds meer mensen moeten onaanvaardbaar lang wachten op een sociale huurwoning omdat minister Blok van Wonen en Rijksdienst meent dat er helemaal geen sprake is van een tekort aan sociale huurwoningen
en juist miljarden weghaalt bij de woningcorporaties (de verhuurdersheffing). Studenten zijn in toenemende mate gedwongen bij hun ouders te blijven wonen en dienen zich een leven lang in de schulden te steken om hun studie te bekostigen. Nederland is niet voor iedereen een paradijs, zeker als je je buiten de Haagse kaasstolp bevindt.
Uit opinieonderzoek blijk dat een meerderheid van de Nederlanders de hervormingsmaatregelen van het kabinet Rutte afwijst. Het probleem is evenwel dat de boven ons gestelden door een fundamenteel gebrek aan democratie zich niets hoeven aan te trekken van de mening van de bevolking. Eenmaal in de tombola van de kabinetsvorming, waarbij volgend jaar maar liefst vier of vijf partijen aan te pas zullen komen, kun je van alles verwachten behalve dat de mening van de meerderheid van de bevolking weerspiegeld wordt in het regeringsbeleid. Aangezien de PVV waarschijnlijk niet meeregeert zal de VVD als grootste partij in het nieuwe kabinet – met naar schatting slechts 16 tot 20 procent van het electoraat achter zich – wederom het regeringsbeleid domineren.
Wat is het toch een feest om VVD’er te zijn! De onstuitbare blijmoedigheid van Mark Rutte begrijp ik steeds beter.
Weersverwachting voor de komende vier jaar: een bewolkt land met een zonnige premier.
