Misschien is wat ik nu schrijf wel een reden om voorgoed uit dit land te vertrekken, onder te duiken of de hand aan mezelf te slaan, maar ik kom de laatste tijd regelmatig de tronie van campagneadviseur en Amerika-adept Kay van de Linde, zoon van Tros-icoon Wibo, in mijn dromen tegen. Behalve dat het op zich al schrikken is dat deze weinig opwekkende bakkes geheel zonder toestemming telkens mijn hersenpan binnen glijdt, stemt het nog eens extra tot nadenken dat rond alles wat hij aan ogenschijnlijke snackbarwijsheid aan zijn praatgrage mondje laat ontsnappen een zweem van onomstotelijke waarheid blijft hangen. Als hij, in zijn eigen kantoor gefilmd door Nieuwsuur, nogal narrig op zijn laptop het SP-filmpje ‘Nieuw Vertrouwen’ uitzit en na afloop, bij wijze van deskundig oordeel, moppert ‘téveel woorden…’, zou je het liefst met je wijsvinger op je voorhoofd wijzen.
Maar, verdómme… het lukt je niet. De gedachte dat de irritatie van Kay mogelijk de irritatie van de meerderheid der kiezers is – té lang, té ingewikkeld, té belerend, té gespeend van tieten, kont en de guitige SP-lijsttrekker – laat je niet meer los. Evenals de gedachte dat Kay met zijn ongeduldige puberbrein ongeveer het denk- en handelingsniveau weerspiegelt van de huidige politiek, inclusief het verkiezingscircus dat de komende weken wordt opgetuigd.
Kay is de Messias
Ik heb hem ooit geïnterviewd, Kay. Dat was een gestage reeks oorvijgen. Hij zei: ‘Wat dénk je nou? Het gros van de kiezers heeft écht geen tijd of zin om het verschil tussen CDA, PvdA of D66 te doorgronden.’ En: ‘Leuk hoor, die partijprogramma’s. Maar pas tien dagen voor de verkiezingen gaat ‘t er écht om spannen. Dan moet je aan de góede kant van de publieke opinie staan. Reageer je in die slotfase aarzelend of verkeerd op een ramp, incident of gerucht, dan kun je het vergeten.’ Kan je het iemand kwalijk nemen dat hij de domheid van kiezers tot het kloppend hart van zijn businessmodel maakt? En iedereen tot de orde roept die een gedachte of idee naar voren brengt die niet tussen de oren van het merendeel der kiezers past? Op de terugweg, gefolterd door dit type vragen, bedacht ik me dat Kay van de Linde wel eens Het Gezicht Van De Waarheid zou kunnen zijn. De Messias… Het klopte op de één of andere manier wel met zijn voorkomen: een ronduit non-descripte schim die je wegrestaurants in een uit ziet lopen, met een koffer, een regenjas en een met gel besprenkelde, naar achteren gekamde haardos. Zo ziet De Waarheid er hoogstwaarschijnlijk uit: onspectaculair tot in het merg. En, o ja, Kay stak de loftrompet over Amerika, het hele interview door. Dáár gebeurde ‘t, dáár voelde je de échte spanning, dáár was het eróp of erónder. ‘Dáár heb je genoeg domme kiezers om je handel te slijten,’ dacht ik oneerbiedig.
Het Rijnlandse model
We leven in een wereld waarin het kunstje van Kay, na aanvankelijke afkeer, van alle kanten knipmessend ‘vakmanschap’ wordt genoemd. Waarin de ene na de andere lijsttrekker zich in filmpjes presenteert als een toffe, Amerikaanse familieman- of vrouw met een eeuwige glimlach. Waarin de publieke omroep aan Kay’s lippen hangt om zijn ‘deskundige mening’ te horen over de laatste campagneverschijnselen. Hoe vreemd is het dan vervolgens dat – als de verhoudingen zó zijn en er door de Kays van de Linde’s van deze wereld een straf wordt gezet op een gedachte of analyse – iemand als Geert Wilders telkens weer het middelpunt van de politieke discussie wordt? Gerrit Komrij zaliger zou het ongetwijfeld nóg schilderachtiger en vileiner aan de kaak hebben gesteld, maar in mijn eigen woorden zeg ik: in de knuisten van Kay tendeert de democratie naar een platgedrukte smulrol waarin de derrie van Geert Wilders het verste weg spat en de meeste impact heeft. Lange tijd voelde ik me ongemakkelijk bij de nogal mistige term ‘Rijnlands maatschappijmodel’, waarmee een vriendelijke, West-Europese variant van het virulente kapitalisme wordt aangeduid. Maar als het ‘Rijnlandse maatschappijmodel’ betekent dat je types als Kay van de Linde consequent negeert en in hun eigen sop gaar laat koken, dan ben ik erg vóór. Wanneer Kay van de de Linde ooit Angela Merkel zou gaan adviseren, wat zou zijn eerste opmerking dan denkelijk zijn geweest? Júist…‘Té dik.’
Daar een rekening voor schrijven, kan alleen in de Verenigde Staten. Of nu ook in Nederland?
Hans van Willigenburg voelt zich zijn leven lang al meer aangetrokken door de Russische dan de Amerikaanse cultuur. Dat weerhoudt hem er overigens niet van hartstochtelijk fan te zijn van de basketbalclub LA Clippers.
