Deze column verschijnt normaliter op dinsdag. Echter, toen maandagavond bekend werd dat de onderhandelingen van de vier musketiers in het Catshuis waren stukgelopen, leek een dagje uitstel verstandig. Achteraf was dat niet nodig geweest. De geschiedenis herhaalde zich immers. GroenLinks trok opnieuw de stekker uit de (in)formatie omdat men zich bij voorbaat niet kon vinden in de mogelijke aanpak van een asielvraagstuk dat zich eventueel in de toekomst zou kunnen voordoen. Je kunt veel van Jesse Klaver zeggen – u weet wel, de jonge Nederlandse Kennedy die zich vanuit de Brabantse getto’s omhoog wist te werken tot redder van de progressieve wereld – maar niet dat hij geen visionair is.
Klaver had ‘gehoord’ dat het comfort in de Tunesische tentenkampen niet van hetzelfde niveau is als in Ter Apel. Soms ontbreekt er een koekje bij de thee of wordt het dagelijkse uurtje ‘vrijblijvend gordelen’ geschrapt. Zelfs de NRC schijnt er niet steevast beschikbaar te zijn. En wie aan onze mensenrechten komt.. dan maar geen kabinet! Nadat Klaver met hangen en wurgen met alle punten die bij tout links Europa reeds acquis zijn, had ingestemd, bleken vermoedelijke ‘on-mensenrechten’ van niet-Nederlanders belangrijker dan het belang van Nederland. Bovendien moest Jesse nog naar vioolles en wachtten zijn veganistische vriendjes in dat theehuis waar ze solidair zouden gaan ‘Ramadannen’.
Dit is dan ook geen verrassing. Wat veel meer verbaasde was de enorme onsteltenis na afloop. Niemand leek met dit echec rekening te hebben gehouden. Die verontwaardiging is uiteraard vooral functioneel. Tijdens het gebruikelijke zwartepieten werd de strop om de nek van Klaver&Co Kamerbreed aangetrokken; men rook een Jexit. Dit kwam partijpolitiek goed uit (hetgeen men GroenLinks verwijt) en het leidde de aandacht af van het feit dat de Haagse heren en dames veel kostbare tijd en energie, tot tweemaal toe, hebben verspeeld aan een politieke spagaat die vanaf het eerste moment onrealistisch en onwenselijk was, en is. De vraag is wie naïever is, new kid Klaver (31) of de belegen bestuurders die nu voor de zoveelste keer om ‘reflectie’ smeken? Zelfs de ervaren eminentie Tjeenk Willink ging in no-time nat. Het orakel Hans Wiegel, dat veertig jaar geleden het Binnenhof bonhomeerde, pleitte in de krant van wakkere PVV’ers zelfs voor een vijfpartijencoalitie. Als het met drie lastig gaat en met vier geheel niet werkt, dan zal het met vijf wel lukken? De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen brengt de kaasstolp welhaast tot wanhoop.
Daarom moet men terug naar de uitslag van 15 maart. De kiezer heeft toen voor centrum-rechts gekozen. Mathematisch en ook inhoudelijk betekent dit dat een (meerder- of minderheids) coalitie van VVD, PVV, CDA, aangevuld met ChristenUnie (77 zetels) of 50Plus (76 zetels) de meest logische is. Mocht elke samenwerking met de PVV, de tweede partij van het land, zijn uitgesloten (hoezo landsbelang?) dient een ultiem beroep te worden gedaan op de PvdA om een minderheidsregering van VVD, CDA en D66 te ‘depanneren’, zoals Vlamingen zeggen. Het lijkt of niet de afgelopen maar de komende verkiezingen de grootste invloed hebben op deze formatie. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling waar de premier gisteren terecht voor waarschuwde.
Niet het partijbelang, maar het landsbelang moet prevaleren. Zeker, de bovenmatige invloed van politieke partijen op zo een democratisch moment surprême staat in schril contrast met hun representativiteit: slechts 2 procent van de Nederlanders is lid van een partij. Bij de laatste verkiezingen deden 28 partijen (!) mee, op een bevolking van 17 miljoen mensen. Dat zorgt logischerwijs voor stroop in de machine. De roep om een zakenkabinet die nu klinkt, is wel begrijpelijk, maar is vandaag geen optie. Ook nieuwe verkiezingen lossen niks op. Ons staatkundige huis is aan verbouwing toe. Maar je moet een huis niet renoveren als het dak lekt. Hoewel ik formeren natuurlijk niet met loodgieten wil vergelijken. Hoewel… als men de stroop vervangt door olie, kan het alsnog gesmeerd gaan, in ‘s lands belang.
