Het was een groot succes, de aftrap voor het Nationaal ZorgFonds, op zaterdag 26 november in Den Haag. EenVandaag was erbij en zond een reportage uit. Na afloop kwam in de studio ook ‘zorgeconoom’ Michiel Verkoulen aan het woord, die kwam vertellen dat het ZorgFonds helemaal niets is en dat we echt niet zonder de zorgverzekeraars kunnen. Ik kende de man niet en besloot hem eens te googelen. En wat bleek: Verkoulen is geen onafhankelijke zorgeconoom, maar een bestuurslid van D66 – en oud-kandidaat Kamerlid en nu zelfs ‘fondsenwerver’ voor deze partij. Zijn geld verdient Michiel Verkoulen vooral als consultant bij Zorgvuldig Advies, dat veel opdrachten krijgt van het ministerie.
Je moet het maar durven om – zoals Verkoulen – jezelf op te voeren als onafhankelijke zorgeconoom, terwijl je dat helemaal niet bent. Het valt me ook op bij veel andere critici van het Nationaal ZorgFonds, zoals Wim Groot, hoogleraar Health Economics in Maastricht, maar ook onderzoeker bij adviesbureau APE dat afhankelijk is van opdrachten in de publieke sector – en vooraanstaand lid van de VVD. Of wat dacht u van Marcel Canoy, voorzitter van Longkanker Nederland en ‘distinguished lecturer’ in Rotterdam, maar daarvoor baas bij Ecorys, een adviesbureau dat veel werkt voor het ministerie – en een van de bedenkers van het huidige zorgstelsel. Ze presenteren zich als onafhankelijke wetenschappers, maar hebben eigen financiële belangen.
Ik juich het toe als wetenschappers plannen van politici bekritiseren, daar worden voorstellen alleen maar beter van. Maar dan moeten we er wel op kunnen vertrouwen dat deskundigen echt onafhankelijk zijn en hun titel niet misbruiken om hun broodheren te dienen. Hoe nauw in de zorg de band tussen politiek en wetenschap is, bleek bijvoorbeeld toen Patrick Jeurissen hoogleraar ‘betaalbare zorg’ werd in Nijmegen, waarbij hij minister Edith Schippers voluit eerde als een ‘dapper’ en ‘oprecht’ politica. Patrick Jeurissen is een ambtenaar op hetzelfde ministerie van Schippers en ook in dienst van IQ Healthcare, dat samen met datzelfde ministerie onderzoeksbureau Celsus financiert, dat op haar beurt – jawel – weer de leerstoel van Jeurissen betaalt.
Gezondheidseconomie en onafhankelijke wetenschap, het is geen gelukkige combinatie. Aan de Universiteit Utrecht betaalde Red Bull vier wetenschappers die ons wilden doen geloven dat dit drankje de veiligheid in het verkeer vergroot. Dezelfde universiteit voorzag de reclameafdeling van Danone van een ‘wetenschappelijk’ stempeltje voor de gezondheidsclaims van deze yoghurt. Aan de Vrije Universiteit betaalde Nutricia onderzoek dat zou aantonen dat hun drankje zou helpen om Alzheimer te voorkomen. De levensmiddelen bedrijven en de farmaceutische industrie betalen en bepalen steeds vaker het (medicijn) onderzoek aan de universiteiten, waarbij het winst maken belangrijker lijkt dan het beter maken.
Maar hoe zit het met de academische beroepseer? Zorgeconoom zijn is toch ook een vak, waarom zou je als wetenschapper accepteren dat jouw vak door ordinaire belangenbehartigers te schande wordt gemaakt? Of zijn er gewoon geen onafhankelijke zorgeconomen meer die hun afkeuring willen laten blijken, omdat iedere onderzoeker is verbonden aan een bedrijf dat geld verdient op de zorgmarkt? Misschien toont dat wel weer het belang aan van een Nationaal ZorgFonds, dat een einde wil maken aan het circus van consultants in de zorg. Met dat ZorgFonds gaat het overigens goed, steeds meer mensen en organisaties sluiten zich aan. Elke kritiek die het plan beter maakt, is ook van harte welkom. Maar dat geldt niet voor bedriegers als Michiel Verkoulen. Voor de discussie zou het goed zijn als media voortaan gewoon vermelden welke belangen de critici hebben die zij aan het woord laten.
Titelafbeelding: Michiel Verkoulen en Alexander Pechtold bij de nieuwjaarsborrel van D66 Utrecht (CC Foto: Sebastiaan ter Burg)
