ROTTERDAM – De Zweedse film Turist heeft zich het afgelopen jaar, vanaf de wereldpremière in Cannes, ontpopt tot een grote publiekslieveling. De tragikomedie over een relatie die tijdens een wintersportvakantie barsten begint te vertonen, was ook op het Filmfestival Rotterdam één van de eerste titels waar geen kaartje meer voor te krijgen was.
Regisseur Ruben Östlund – overigens niet aanwezig in Rotterdam – houdt ervan om in de zaal te kijken hoe mensen op zijn film reageren. Het zaadje voor de crisis wordt gezaaid als de vader van de familie bij een dreigende lawine zijn gezin acuut in de steek laat. Als blijkt dat het gevaar is geweken, doet iedereen in eerste instantie alsof er niets is gebeurd.
“Het publiek weet zich vaak net zo min een goede houding te geven als de personages”, glimlacht hij. “Tijdens Europese vertoningen zien mensen vaak de humor van dat onvermogen ook wel in. In Amerika niet: daar wordt men snel boos dat ik überhaupt durf te denken dat een vader in dit soort situaties zijn gezin achter zou laten. In Amerikaanse films is iedereen altijd maar een held, nooit eens is er een lafaard die toegeeft het ook even niet te weten.”
Lawines
Toch zouden veel vaders in die situatie hetzelfde doen als zijn hoofdpersoon Tomas, stelt Östlund. Het idee voor zijn film is gebaseerd op een soortgelijk verhaal van een bevriend gezin dat in Latijns-Amerika opeens in een vuurgevecht belandde. “Maar als fervent skiër hou ik, filmisch gezien, erg van lawines. Bovendien valt daar nog enige eer aan te behalen: vuurgevechten zijn er in films al voldoende.”
De regisseur houdt ervan om uit te wijden over zijn visie op de mens. “We zijn eigenlijk dieren”, knikt hij. “Ik gooi mijn personages graag in situaties waarin dat laagje civilisatie dat ons onderscheidt van de andere soorten wegvalt. We proberen ons zo graag beter voor te doen dan we zijn. Maar is dat terecht?”
Grote vraagstukken
Het slot van de film is voor meerdere interpretaties mogelijk. Östlund wil zelf niet zeggen wat hij denkt dat er na zijn verhaal met het gezin gebeurt. “Ik denk wel dat Tomas en zijn vrouw elkaar na deze episode beter kennen”, suggereert hij. “In relaties heeft iedereen altijd maar torenhoge verwachtingen van elkaar, dat is eigenlijk ongezond. Sowieso denk ik dat de waarde van een relatie vaak wordt overschat. Veel mensen kijken nog maar amper buiten hun eigen beperkte leventje, veel te weinig mensen houden zich in de wereld nog bezig met de echte grote vraagstukken waar het eigenlijk om draait.”
Dat wordt ook een thema voor zijn volgende film The Square, die de regisseur tussen alle festivalbezoeken en interviewsessies aan het voorbereiden is. “In Zweden zijn van die ommuurde woongemeenschappen snel in opkomst”, vertelt hij. “Daarmee probeer je het kwaad buiten te sluiten, en beloof je verantwoordelijkheid voor elkaar te nemen binnen de hekken van jouw dorpje. Maar daarmee distantieer je je ook van elke verantwoordelijkheid over wat er búiten de poorten gebeurt. Ik geloof niet dat zo’n rare illusiewereld heel lang stand kan houden.”
Turist is de komende week te zien op het IFFR. De film draait vanaf 19 februari door heel Nederland in de bioscopen.
