DEN HAAG (ANP) – Het kabinet is binnenkort nog meer dan nu is aangewezen op steun van oppositiepartijen. Het samenwerkingsverband tussen de regeringspartijen VVD en PvdA en de ‘bevriende oppositie’ van D66, ChristenUnie en SGP zal vanaf 9 juni, bij het aantreden van de nieuwe senatoren, geen meerderheid meer hebben in de Eerste Kamer. Dat is het gevolg van de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag.
Die verkiezingen, die werden gezien als een referendum over het kabinetsbeleid, zijn uitgedraaid op een flinke afstraffing voor VVD en PvdA en hun leiders, Mark Rutte en Diederik Samsom. Opmerkelijk is dat de bevriende oppositie, steeds betrokken bij het kabinetsbeleid, juist flink winst boekt.
Samsom is opnieuw de grootste verliezer. Volgens de ANP Verkiezingsdienst raakt de PvdA zes van de veertien zetels kwijt. D66 is de grootste winnaar en verdubbelt het zeteltal van vijf naar tien. Partijleider Alexander Pechtold wil dat vertaald zien in meer invloed op het kabinetsbeleid.
De VVD blijft met dertien zetels de grootste in de Senaat, al zijn dat er wel drie minder dan nu. Het CDA krijgt er een zetel bij en komt op twaalf. De PVV verliest een zetel en komt op negen, evenveel als de SP, dat wel een zetel winst boekt.
GroenLinks verliest een zetel en komt op vier, de ChristenUnie wint er een en komt op drie. 50Plus, de SGP en de Partij voor de Dieren verdubbelen alle drie: van een naar twee zetels. OSF behoudt haar ene zetel. De opkomst komt waarschijnlijk uit op 47,5 procent, fors minder dan de 56 procent van vier jaar geleden.
Dat het kabinet op zoek moet naar meer steun is duidelijk, maar ook dat de mogelijke nieuwe samenwerkingspartners (CDA, SP, GroenLinks) hun positie niet kunnen uitbuiten. Het kabinet kan met elk van deze drie partijen een meerderheid in de Senaat bewerkstelligen.
Ruttes eerste prioriteit is een herziening van het belastingstelsel. Hij wil nu zo snel mogelijk onderhandelen over steun van zoveel mogelijk partijen . Dat zal nog best ingewikkeld worden, omdat de oppositiepartijen, bevriend of niet, flinke eisen stellen. Wel zijn zowel Sybrand Buma (CDA) als Emile Roemer (SP) en Bram van Ojik (GroenLinks) bereid mee te praten. Behalve over het belastingstelsel zal het kabinet ook snel met de oppositie om de tafel moeten om de begroting van volgend jaar voor te bereiden.
Rutte en PvdA-leider Samsom spraken allebei de wil en de verwachting uit om het kabinet te laten doorregeren tot de volgende Tweede Kamerverkiezingen, die gepland staan voor maart 2017.
