AMSTERDAM (ANP) – De rookbom bij het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus, witte fietsen, ongehoorzaamheid, happenings. Amsterdam was in de jaren zestig in de ban van de provo’s. Ze schopten tegen heilige huisjes en tartten het gezag. Het is maandag precies vijftig jaar geleden dat de beweging begon.
Provo, een afkorting van provoceren, werd opgericht door een groep jonge studenten en kunstenaars. ,,Wij kwamen in opstand tegen de regentenmentaliteit, tegen de betutteling, tegen het autoritaire karakter van de samenleving. Burgers hadden niets te zeggen, de bazen beslisten”, zegt grondlegger Roel van Duijn, inmiddels 72 jaar oud.
De beweging maakte een eigen blad. De eerste editie, Provo 1, verscheen op 25 mei 1965. Van Duijn: ,, In het eerste nummer had ik een klappertje geplakt met het onderschrift: maak een begin van de revolutie in je eigen leven en pak een hamertje om dit klappertje tot ontploffing te brengen. De politie viel bij mij binnen en nam het tijdschrift in beslag. Onze provocatietechniek sloeg goed aan; dat is me nog het meest bijgebleven.”
Provo was een korte uitbarsting. De autoriteiten wisten niet hoe ze moesten omgaan met de ongehoorzaamheid. Keihard ingrijpen werkte averechts en leidde tot de val van de Amsterdamse burgemeester Van Hall in 1967. Een paar dagen later besloten de provo’s zichzelf op te heffen. De beweging stopte, maar de gedachte niet. Een jaar later waren er wereldwijd grote studentenopstanden. Dankzij de provo’s, zegt Van Duijn. ,,Minstens vanaf 1966 kwamen wij in alle Europese en Amerikaanse media. Zelfs achter het IJzeren Gordijn drongen we door. Er ontstonden in verschillende landen provobewegingen met tijdschriften, pamfletten en happenings zoals die bij het Lieverdje.”
Volgens Van Duijn hebben de provo’s veel bereikt. Burgers hebben meer inspraak en ,,de vrijheid om te demonstreren en happenings te houden is een belangrijk recht geworden”. Bovendien ziet hij nu ,,meer gevoel voor natuur en milieu” in Nederland. Toch is het niet allemaal hosanna. Van Duijn: ,,Wat me is tegengevallen, is dat de verslaving van de consument, waarvoor wij waarschuwden, nog zeker zo sterk is als toen.”
En daarom is de provobeweging ook vandaag de dag nodig, vindt Van Duijn, in Nederland en in de rest van de wereld. ,,Tegen de klimaatverandering en tegen de autoritaire regimes in het Midden-Oosten, China, het militaristische broeinest Rusland, enzovoort.” Provo bestaat niet meer, maar is zeker niet dood. ,,De geest van provo leeft op volle kracht voort.”
