De 24-jarige Martijn is naar Rusland getrokken om een vrouw te zoeken. Aldus zijn moeder Angeline ten Have, die dit verklaarde volgens kranten als AD en Telegraaf. “Ik zie hem lijden. Hij denkt dat hij nu in Rusland een vrouw kan krijgen, want Russische vrouwen zijn in zijn beleving netjes en overzichtelijk.” Tegelijk is Angeline “doodsbang”, omdat “daar aan de grens nu soldaten in de struiken liggen.”
Martijn is een autistische jongeman die woont in een tuinhuis in het Brabantse Uden, maar daar wegtrok om de genoemde reden. De wachttijd in het in-autisme-gespecialiseerde Leo Kannerhuis te Nijmegen is volgens Angeline 10 jaar. Recente berichten in het Brabantse Dagblad melden dat Martijn zou zijn opgedoken in Bangkok, waar hij heenvloog via Kiev. Steekt hier ook deels het verhaal achter van een jongeman die zich ontworstelt aan de invloed van zijn moeder? Bovenal is de kwestie een aanleiding om de rechten van autisten te doordenken waar het aankomt op liefde, erotische aantrekkingskracht en seks.
Op de doorsnee lezer zal het verhaal van Martijn en zijn epische queeste naar romantiek en avontuur overkomen als een even wanhopige als op-zichzelf-staande actie. In werkelijkheid strekt deze casus véél verder dan de wensen van een individu: het voorval is symptomatisch voor een maatschappelijke tendens met onderliggende ideologie. Zoals ik dit reeds omschreef in Avondland en Identiteit (Aspekt 2015):
Zelfs de heilige Augustinus was voor prostitutie. Diens wijsheid werd mij duidelijk toen ik via internet in contact kwam met een twintigjarige jongen uit Michigan. Hij had nooit seks gehad maar wenste het wel te ervaren. Omdat hij autistisch was kon hij niet flirten of op een ongedwongen manier contact leggen met het andere geslacht. Zijn vader was overleden en hij leefde in een vrouwengezin waar hij niet kon praten over zijn verlangens. Omdat alle reclames en media die op zijn leeftijdsgroep gericht waren hem voortdurend herinnerden aan zijn gemis, werd zijn leven ondragelijk. Zo ondragelijk dat hij het plan opvatte onderbetaalde baantjes te verrichten tot hij genoeg geld had om naar Nevada te trekken – de enige Amerikaanse staat waar prostitutie legaal is. (p.181)
De vraag die zich uit dit voorval optekent is of de samenleving, vanuit het ‘maatwerk’-principe van de participatiemaatschappij, prostitutie zou moeten vergoeden? Want hoewel progressieven en feministen voortdurend praten over privileges van geslacht en ras, vergeten zij dat de kans dat iemand op je valt nog een meer bepalend principe is voor menselijk geluk. Precies op dit vlak hebben autisten zoals Martijn het vaak zwaar. Is het daarom niet de ultieme manifestatie van de sociaal-democratie om de behandeling te laten vergoeden door de verzekeringsmaatschappij? Dit valt immers onder het geestelijke en lichamelijke welzijn; zo worden ook cursussen ‘mindfulness’ in sommige gevallen vergoed.
Let wel – als we eenmaal dit spoor opgaan – hoe geven we deze regulering van de liefdesmarkt dan vorm? Sociaal-democratie houdt er immers van om te nivelleren: dit geldt niet alleen voor economische en sociale tegenstellingen. Sociaal-democratie houdt van gelijke uitkomsten, meer dan van een gelijke verdeling van kansen.
Het gaat er dus niet om sekskansen te verdelen; want nogmaals de uitkomsten moeten in dit gedachtegoed gelijk zijn en niet de kansen. Het gaat er dus niet om sekskansen te nivelleren maar om seksrechten te garanderen. Immers het omzetten van een kennismaking in een contact waar gevoelens en seks een rol spelen veronderstelt een zekere versierkunst en sociale vaardigheden. Een sekskans is hierom nutteloos voor wie wegens zijn autisme de vaardigheden ontbeert om een soepel, ontspannen en ongedwongen contact aan te gaan.
De vraag is nu of wij deze rechten dan uitsluitend garanderen voor mensen met een affect in het autismespectrum, of voor iedereen met lichamelijke danwel sociale beperking in het liefdesverkeer? In ieder geval zou de benadering uitstekend aansluiten bij een steeds meer geatomiseerde maatschappij van eenpersoonshuishoudens:
In 2013 telt Nederland in totaal bijna 7,6 miljoen huishoudens. Zo’n 37,0% van de huishoudens, ofwel 2,8 miljoen, bestaan uit één persoon. Dit komt overeen met 16,7% van de totale bevolking. Dit percentage zal naar verwachting toenemen tot bijna 43% in 2040. Aldus het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (Bron: Avondland en Identiteit, p.106)
Zoals gezegd strekt deze tendens zich verder uit dan het voorval van Martijn en diens zoektocht naar Russische vrouwen; zelfs verder dan de problemen van autisten op de liefdesmarkt. Wat dit onderwerp betreft kan men niet voorbijgaan aan de implicaties van de seksrobot en evenmin aan het concurrentievergrotende effect van migratie.
Want om op dit laatste door te gaan blijkt dat jonge vrouwen massaal stemden op ‘refugees welcome‘ Jesse Klaver (GL). Maar stel hier nu een Europeaan tegenover die een Thaise vrouw binnenhaalt. Diezelfde kiezersgroep zal dit laatste waarschijnlijk niet als liefde maar als “seksslavernij” waarnemen. Het punt is dat migranten uit Afrika en het Midden-Oosten vooral jonge mannen zijn: dit vergroot de schaarste aan vrouwelijke aandacht onder mannen en optimaliseert zo de concurrentiepositie van vrouwen. Waarbij vrouwen dan minder vrouwelijk hoeven zijn om tóch een man aan de haak te kunnen slaan. Verklaart dit mede de opmars van het kort pittig kapsel? Het is hoe dan ook duidelijk dat sommige vrouwen moeite hebben met de emancipatie van de ‘seksueel kansarme man’: de zoektocht van Martijn zal hierom een lichtend voorbeeld zijn voor vele niet-autisten.
De seksrobot kan uitkomst bieden bij de verdeling van seksrechten. Mannen als Martijn zouden niet meer de risico’s van Poolse of Russische grensgebieden hoeven te trotseren:
(tekst loopt door onder video)
De critici van de seksrobot zeggen: “This will rob humans of their humanity.” Zij bedoelen: de feministen verliezen hun controle over de seksuele selectiemacht. Precies zoals de kapitalistische bedrijfsdirecteur volgens de marxisten vreest het eigendom van de productiemiddelen te verliezen. De sociaal-democratie sluit hier een compromis: de bedrijfsdirecteur mag bezitter blijven, maar de vruchten van de productie en de winst moeten naar de arbeiders toe worden herverdeeld.
Merk ook het streven op naar een hogere morele mensheid dat aan hun kritiek ten grondslag ligt: “De gebruiker van de seksrobot mag niet het gevoel hebben eigenaar te zijn van die robotvrouw! Al is er technisch geen verschil met het bezit van een koelkast.” Het streven van de anti-seksrobot activisten wortelt in puriteins moralisme en komt neer op het ontkennen en verdringen van de dierlijke kanten in de mens – wat frustratie en perversie tot gevolg heeft – in plaats van het erkennen en kanaliseren van die aspecten.
Omdat dit morele streven utopisch is zie je tevens hoe dat soort types ontvankelijk zijn voor charlatans: ze zijn al met al niet verder dan de homini spirituali in de Middeleeuwen. Mensen die zich wegens hun ‘spirituele natuur’ boven de wereldlijke wetten verheven verklaarden. “Het gaat om menswording: daarvoor moeten we iets achter ons laten – het dierlijke – en iets hebben om naar te streven – het goddelijke.” aldus Thierry Baudet in Voorwaardelijke Liefde (2014, p.254). Maar de mens is en blijft een vleselijk wezen en blijft dus hoe dan ook balanceren tussen beide polen. De genoemde kanalisering was precies waarom Augustinus prostitutie accepteerde.
Het autistische verlangen naar weinig impulsen, naar voorspelbaarheid en onveranderlijkheid, staan haaks op het sociaal-democratische streven naar een maakbare samenleving. De seksrobot biedt echter onveranderlijke vastigheid voor wie dat wil maar kan ook totaal worden aangepast om alle impulsieve grillen van de koper te bevredigen. Zodoende is de seksrobot hét convergentiepunt van zowel de autistische rigiditeit als van het fladderige maakbaarheidsdenken. Van deze ultieme consequentie van het maakbaarheidsdenken – de customizable seksrobot – schrikken feministen blijkbaar terug.
Misschien zijn veel vrouwen bang om door de seksrobot te worden overtroffen. De man kampt al langer met deze angst voor technologie: wie wil lezen over de mannelijke vrees om door vibrators te worden vervangen, verwijs ik opnieuw naar Voorwaardelijke Liefde.
Vanuit de sociaal-democratie denkend is deze uitweiding over de seksrobot en de bijbehorende morele kwestie hoogst relevant. Want vanaf het begin was het een probleem voor de socialistische stroming dat de discussie over de intenties van de betrokkenen – en over de ethische zuiverheid daarvan – afleidden van de hoofdzaak. Namelijk wie stelselmatig toegang heeft tot de productiemiddelen en welk mechanisme achter de allocatie van deze bezitsverdeling steekt. Met discussies over de distributie van seksueel danwel erotisch kapitaal is het niet anders. En ik gebruik hier ‘erotisch’ omdat een gevoelsband en het wederzijds ervaren van aantrekkingskracht niet op dezelfde wijze verhandelbaar zijn als seks.
Al met al is het sociaal-democratische principe niet toereikend bij het tegen elkaar balanceren van de rechten van zwakkere groepen. Zoals in dit geval de seksrechten van autisten tegen de wensen van feministen. De discussie over de seksrechten van autisten zal, samen met de wil van feministen om seksrobots te verbieden, het seksuele proletariaat in politieke zin ontwaken.
