Dit artikel hoort bij de reeks ‘Cultuur en Politiek’, gefinancierd door crowdfunding. Draag vandaag nog bij aan deze interessante reeks artikelen via crowdfundplatform VoordeKunst!
“De journalist Renzo Verwer trok een aanzienlijk deel van zijn jonge jaren uit om de liefdesmarkt te bestuderen. Hij onderzocht de mythes rondom relaties en romantiek en rapporteerde over de bikkelharde realiteit.”
Dit is hoe ik Verwer introduceerde in Avondland en Identiteit . Niet alleen klopt deze beschrijving nog steeds – het is zelfs een uitmuntende introductie voor zijn nieuwe werk: Liefde voor beginners. Het verschijnt in oktober bij uitgeverij de Blauwe Tijger. Omdat ik vertrouwd ben met Verwers werk mocht ik het eerder lezen.
Allereerst is de vraag van belang: ‘Wat wil Verwer met zijn boek bewijzen?; Dat laat zich helder samenvatten met twee citaten:
“Liefde voor beginners wil duidelijk maken dat ‘gevoel’ niet de enige grondslag voor een succesvolle relatie is.”
Volgens dit eerste citaat gaat liefde niet enkel om verheven gevoelens maar ook om voordelen. Zoals arbeidsdeling, geld, veiligheid en kinderen. In de koude Middeleeuwen was alleen al het feit dat een ruimte waarin twee mensen leven warmer is, een reden om te huwen. Pas toen de economische noodzaak voor het huwelijk wegviel, zijn verliefde gevoelens verheven tot basis ervan. Maar gevoel is grillig en dus is het huwelijk dat ook. Verwer is duidelijk een liefdesrealist. Zo blijkt ook uit het tweede citaat:
“Ooit begeleidden de moeder en grootmoeder van een jonge vrouw haar op het smalle liefdespad. Zij wisten uit ervaring dat vrouwen sneller verouderen en sneller niet meer vruchtbaar zijn dan mannen, en wisten dat de meest verleidelijke man niet de beste echtgenoot was.
Nu gaan vrouwen – dankzij feminisme en emancipatie – hun eigen gang. Ze willen zo lang mogelijk het equivalent van een mannenleven leiden. Gender equality of zo.
Maar dan worden ze 35 jaar. Een lekker wijf ben je tot je 35e… daarna wordt het harder zoeken en vaker afgewezen worden, danwel geen gezin kunnen stichten. Is er misschien toch iets te zeggen voor het gearrangeerde huwelijk?”
Verwer wijst op de ongelijkheid in het liefdesspel. Seks met vrouwen is schaars, seks met mannen kent een overschot. Het gevolg is dat mannen moeten jagen, vrouwen mogen hen langdurig aan het lijntje houden. Een man die daar geen zin in heeft, heeft ‘bindingsangst’. Terecht maakt hij het punt dat er voortdurend voorlichtingscampagnes zijn met slogans als ‘Wanneer een meisje nee zegt, bedoelt ze nee.’ Hij wijst er op dat vele campagnes vrouwen waarschuwen tegen de seksdrang van mannen, hen leren hoe ‘nee’ te zeggen. Echter:
“Nooit is er een campagne geweest waarin mannen gewaarschuwd worden tegen vrouwen die een man uitbuiten. Waarin gezegd wordt: kijk uit voor de macht van het bed. Kijk uit dat een vrouw niet van jou en je geld profiteert.”
Is dat nu ‘gender equality’? Om een voorbeeld te geven: ik volgde meerdere jaren vechtsportles bij een instructrice. Zelfstandig ondernemer met zwarte band. Wat feministen een ‘powervrouw’ zouden noemen. Na afloop van een training kwam het gesprek op het thema ‘foute vrouwen’. De instructrice stemde geheel in met de mannen die daarover spraken. Ze liet zich ontvallen hoe haar vader door een foute vrouw werd uitgebuit en gemanipuleerd.
Gezien we het hier over een bespiegeling op Verwers werk hebben – en niet strikt een recensie – staat het format ons toe onbeschaamd enige ruimte in te bouwen voor autobiografische reflecties zoals deze. Immers, the proof of the pudding is in the eating. Een waarlijk nuttig handboek houdt zich staande tegen de absurditeiten van het dagelijkse leven.
Ooit maakte ik het mee dat een dame me mee vroeg naar de bioscoop: die avond zou ze ook blijven slapen. Tijdens de film ging ze met haar mond over mijn nek. Haar hand streelde de binnenzijde van mijn lies en haar vingers bevoelden mijn kruis. Na deze lange opbouw lagen we in bed. Direct keerde ze me haar rug toe. “Ik ben moe. Heb hoofdpijn. Seks is vies. Welterusten.”
Ik bleef achter met de door haar opgewekte energieën. Kon niet in slaap komen.
Feministen en aanverwanten zullen nu zeggen: “Deze beschrijving suggereert dat er een soort seksrecht bestaat. Maar dat bestaat natuurlijk niet.”
Enfin, toch zijn er in dit soort situaties nuances. Als een dame haar maagdelijkheid wil behouden, of seks wil bewaren tot een later punt in de relatie of zelfs het huwelijk, dan is dat haar goed recht. Niettemin zijn er intieme ervaringen die je kunt delen, die niet zo ver gaan als seks maar toch de opgewekte lustgevoelens kanaliseren. Congruent met de verwachtingen, lusten en energieën die je samen hebt opgewekt. Een vorm van samenleven die lichamelijke aanraking en het orgasme niet zo gemystificeerd en beladen maakt als de huidige, kan hier op een meer nuchtere en realistische wijze mee omgaan.
Verwer ontvouwt hoe het narratief enerzijds is dat vrouwen op hun eigen merites aan seks willen toekomen. Dus alleen als ze er zelf, vanuit zichzelf zin in hebben. Anderzijds vinden vrouwen het juist spannend over veroverd te worden. Ze willen dan meegevoerd worden op een passie die sterker is dan zijzelf. Even al hun verantwoordelijkheid opschorten in een moment van opwinding. Uit dit laatste putten fantasieën als 50 tinten grijs hun populariteit.
Om ook deze paradox te illustreren met een eigen voorbeeld: ik belandde op de kamer van een zeer opgewonden, maar ook zeer religieuze jongedame. Ze begon zich te ontkleden toen ze zei: “I want to go all the way, but not all the way… If you know what I mean.”
Ik vroeg me af wat ze bedoelde. Voor het zingen de kerk uit? Ik antwoordde dat ik haar grenzen respecteerde. Als ze haar lingerie aanhield was dat prima. Er was genoeg dat we konden doen zonder all the way te gaan.
Er komt nog wel een later, beter geschikt moment daarvoor, zei ik haar. Op dat moment voelde ik dat oprecht. Ze had een heel mooi slank lichaam. Tenger en engelachtig delicaat. Ik drukte haar dicht tegen me aan, en genoot. We bleven elkaar zien, maar zijn nooit meer all the way gegaan. Los van het lijfelijke deed ze andere beloften die ze later ontkende. Toen ik die wilde aanwijzen in haar sms’jes zei ze: we zitten hier samen en jij zit op je telefoon. De romance had geen happy end.
Achteraf vroeg ik me af of er een seksrelatie zou zijn ontstaan als ik die avond wél had aangedrongen. Vanuit het idee, als we het eenmaal hebben gedaan is het ‘normaal’ voor haar. Dan wil ze vaker. Misschien was dan de beladenheid voor haar verdwenen. Zou ze ongeremder zijn geweest in het verloop van ons contact? Of had ze me juist minder vertrouwd? Soms denk ik er aan terug: ik twijfel dan. Het zijn dilemma’s als deze waarop ook Verwer helaas geen antwoord biedt. Wel troost, voor wie daar behoefte aan heeft.
Dit artikel hoort bij de reeks ‘Cultuur en Politiek’, gefinancierd door crowdfunding. Draag vandaag nog bij aan deze interessante reeks artikelen via crowdfundplatform VoordeKunst!
