U kunt Dr. Sid Lukkassen financieel steunen. Hij is bezig met een onderzoek naar de waarde van het Verlichtingsdenken en een Leitkultur voor de huidige tijd – en hoe dit vooruitstrevende denken wordt ondermijnd. Ook duikt hij in de zin en onzin van het begrip ‘cultuurmarxisme’. Meer informatie bij crowdfundplatform Uit de Kunst.
De afschaffing van dividendbelasting is momenteel een controversiële kwestie. Brexit dreigt een race to the bottom te hebben ontketend: welk land gooit zich het meest in de uitverkoop om het grootkapitaal binnen de landsgrenzen te houden?
Toen ik een jaar of wat geleden bij een bijeenkomst van VVD Brussel was, werd daar een heel ander verhaal over multinationals gehouden. Dat multinationals kozen voor Nederland had niets met brievenbusfirma’s te maken. Wel kwam dat door onze degelijke infrastructuur en het hoge niveau van het Engels dat de gemiddelde Nederlander spreekt. Bovendien worden belastingen die Nederland afkondigt ook punctueel geïnd, waar het in Zuid-Europa op dat vlak nog wel eens mistig is.
Maar vandaag moet het kabinet dan toch mee in een race to the bottom om de multinationals te vriend te houden. “De suggestie van het kabinet is dat zij de kurk zijn waarop onze economie drijft. Maar die stelling lijkt mij moeilijk houdbaar.” aldus de Groningse Hoogleraar Harry Garretsen in De Telegraaf. De krant noemt ook de cijfers: bij Unilever werken komend jaar 2.500 mensen, Philips 11.000, AkzoNobel 5.000 en Shell 11.000. Valt wel mee dus. Het belang van multinationals is echter niet te onderschatten waar het aankomt bij het regelen van stageplaatsen in het netwerk en voor toekomstige carrièrevooruitzichten. Overigens wordt in Frankrijk nog een multinational onderzocht wegens steun aan Islamitische Staat.
Ondertussen blijkt een derde van de middeninkomens géén huurwoning in de vrije sector te kunnen betalen. 425.000 van de anderhalf miljoen huishoudens met een inkomen tussen de 34.678 en 38.690 euro kunnen geen maandhuur boven 700 euro bekostigen, stelt het Planbureau voor Leefomgeving. Hierbij vallen die multinational-baantjes in het niets. Kwestie van prioriteiten, zullen we maar zeggen. Want de Nederlandse middenklasse is gedwee en slikt het allemaal maar. Zelfs als dit betekent dat de middenklasse geen middenklasse meer is, want middeninkomens zijn intussen ontoereikend voor veel woningen in het middensegment.
Het plaatje wordt nóg nadeliger als we kijken naar belasting op spaargeld:
“De belasting op spaargeld gaat volgend jaar omlaag, maar vanaf 2019 stijgt de heffing weer snel. Dit blijkt uit de nieuwste informatie van het ministerie van Financiën. Het fictief rendement op spaargeld wordt voortaan vastgesteld op basis van de rentes van maximaal anderhalf jaar vóór het belastingjaar. Voor 2018 komt het rendement uit op 0,36 procent (eerder was nog sprake van 0,35 procent), maar voor 2019 stijgt het fictief rendement waarschijnlijk naar 0,66 procent.”
Op zich raar, want was het liberale verhaal niet altijd: “Ga zuinig met uw geld om, spaar voor slechtere tijden, zet de tering naar de nering, niet je hand ophouden maar voorzorgsmaatregelen treffen”…? Van dit oldschool middenklasse ethos blijkt het kabinet afscheid te nemen. Het is ingeruild voor een consumptieve ‘geld moet rollen en zo snel mogelijk’ mentaliteit. De situatie is perfect te vatten met een quote van Gerrit Komrij over dit “verraad door de generatie achtenzestig”:
“Jongens en meisjes uit opwaarts strevende gezinnen die nu veel gemakkelijker konden krijgen waar eerdere generaties voor hadden moeten zwoegen — zoiets moest wel eindigen in een feestbanket voor profiteurs, overlopers, hypocrieten, maniakken en dictatortjes. Tussen verraders ben ik ouder geworden, tussen misdadigers. Iedereen mocht over alles meepraten — democratisering, nietwaar, inspraak. Er werd door een meerderheid ‘nee’ gezegd en verderop gebeurde het toch. Er werden risico’s voorspeld en eigenlijk was het al beslist.”
Beter dan Komrij kan ik het niet toelichten. Of misschien met een mooi citaat van een oude jeugdvriend die ik sinds jaren opnieuw sprak. Wist met één opmerking de kwestie tot de kern te brengen: “Ze zeggen tegen je, ga studeren, investeer in jezelf, dan gaan er deuren open. Maar feitelijk gaan er alleen meer deuren dicht. Voor elke functie zoeken ze iemand van twintig met twintig jaar ervaring.” Zelf maakte die persoon geen opleiding af – hij sprak dan ook niet uit rancune maar uit wijsheid: uit een diep inzicht in de traagheid en tragiek die de essentie vormen van het leven. Wie rondkijkt ziet dat universitair geschoolden HBO-functies vervullen; HBO’ers bezetten MBO-banen. En MBO’ers… hun studiebegeleiders zijn al lang blij dat ze tijdens de schooluren van de straat zijn, aldus een MBO-docent. Ook MBO’ers zullen ontdekken dat zij door hun elites een onjuist economisch toekomstbeeld kregen voorgehouden.
Zo lang mensen niet fysiek in opstand komen gaat dit verdelen van baantjes zo door. Het is precies zoals Komrij het zei: “Van het eerste begin beseften mijn tijdgenoten de waarde van typering, stigmatisering, beeldvorming en demonisering. Reclamejongens, journalisten, cabaretiers, copywriters, dichters — allemaal begonnen met het binnenkruipen in de staatsmachine, het overnemen van de lucratieve banen, het bezetten van machtsposities.”
De elites die Komrij beschrijft zijn dus types die hun banen danken aan vriendjes, vaders en studentenkorpsen: zij grepen hun kans toen de oude KVP/ARP/CHU elite instortte. Ze weten dat hun denkvermogen beperkt is en zijn als de dood om waarlijk kritische geesten in hun omgeving op te nemen. Daarom omringen ze zich met jaknikkers, hofhermafrodieten en lakeien. En al worden ze met verkiezingen weggestemd – dan stromen hun opvolgers uit diezelfde sociale kringen weer binnen. Netto sociale mobiliteit: nul komma nul.
Deze elites zijn ook veel te behendig in het bespelen van de publieke opinie: hun debatten zijn gemediatiseerde spelletjes. Hun achilleshiel is de weekheid die het gevolg is van hun decadente leefstijl. Door hun economische topposities zijn ze het contact met de werkvloer verloren. Waar werkelijk een groep boze mensen bijeenkomt, weten ze niet wat te doen: ze raken in paniek en blijken geen natuurlijk overwicht te hebben.
Hun gekunstelde charisma valt weg zodra ze met authentieke woede worden geconfronteerd. Dit bleek wel toen Wim Kok zowat in zijn broek poepte toen het boze volk na de moord op Fortuyn op de dranghekken begon te beuken. Om zich verder van het volk af te schermen is vandaag de jacht op ‘nepnieuws’ kabinetsbeleid. Althans daarvoor is het Kabinet in gesprek met de sociale media multinationals.
Over dat ‘nepnieuws’ moet nog één ding worden gezegd. Het geschiedenisonderwijs zou beter moeten. Want dit schoolvak leert mensen kritisch naar bronnen te kijken, om feit van fictie te scheiden en de standplaatsgebondenheid van bronnen te herkennen. De heksenjacht op Russisch ‘nepnieuws’ slaat nergens op, want een Rus kan een perfect propaganda artikel schrijven zonder ook maar één onwaar feit te noemen.
Vroeger waren de achtenzestigers huiverig voor censuur – ze wilden mensen zelf de verantwoordelijkheid geven voor hun nieuwsduiding en hen daarom ‘mondig maken’. Ze riepen op tot verantwoordelijk en kritisch denkend staatsburgerschap. Maar vandaag hebben de achtenzestigers zélf de macht: daarom zijn ze nu huiverig voor kritiek op het establishment. Zodoende kiezen ze voor het wegmodereren van onwelgevallig nieuws (de rellen in Brussel werden in België bijvoorbeeld nauwelijks door Franstalige media behandeld). Of anders manipuleren ze via algoritmes wat mensen te zien krijgen: weg verantwoordelijkheid van de mondige staatsburger – de jaren vijftig betutteling weer terug.
Als mensen via geschiedenisonderwijs leren om de belangen van auteurs en van media te herkennen, dan gaan ze vroeg of laat ook de (globale, niet-nationale) belangen zien van de open grenzen elite. Voor die conclusie schrikken ze terug, want juist die elite gooit Nederland in de uitverkoop. Voordat de ‘Dutch dream’ kan herleven – dat wil zeggen sociale mobiliteit en kritisch staatsburgerschap – moet er eerst een grote schoonmaak plaatsvinden in de politieke economie.
