Het begin van cryptovaluta werd gelegd door Satoshi Nakamoto die in 2008 een systeem van elektronische transacties beschreef dat niet op wederzijds vertrouwen berust maar op wiskundige mechanismen. De identiteit van ‘Satoshi Nakamoto’ is tot dusver onbekend. Wel gebruikt bitcoin dit model en is in die zin een puur gebruiker-tot-gebruiker elektronisch geldsysteem waarin de noodzaak van een onafhankelijke derde tussenpersoon vervalt. Simpel gezegd: met bitcoin kun je iemand betalen zonder dat er een bank tussen hoeft te zitten, oftewel cut out the middle man. U snapt direct waarom de autoriteiten – het cluster van banken en overheden – dit geen toffe ontwikkeling vinden en waarom er zoveel negatieve verhalen over cryptovaluta in de mainstream media rondgaan.
Het is relevant te vermelden dat het bitcoin-systeem volledig decentraal is en dat double spending onmogelijk is. Het is een gesloten geldsysteem en dit geeft het een grote overzichtelijkheid én hoog gebruikersgemak: je kunt er dus ook geen rechtszaken tegen aanspannen of er regulatie op toepassen. Dit alles betekent opnieuw: cut out the middle man. Het is om deze reden dat JPMorgan-ceo Jamie Dimon heeft gezegd dat “bitcoin niet gaat werken omdat overheden valuta willen beheersen via een centrale bank en ze willen ook weten wie de valuta heeft en waar het terechtkomt.” Maar is het niet eerder zo dat cryptovaluta belastingen ontwijkbaar maken en zo overheden dwingen om transparanter te zijn en hun uitgaven beter te verantwoorden?
We kunnen ons afvragen of Dimons argument in Europa wel opgaat, gezien – zoals bijvoorbeeld de Europarlementariër Sander Loones (N-VA) heeft opgemerkt – de natiestaat bijna niets meer te zeggen heeft over het monetaire beleid. Alles loopt via de Europese Centrale Bank die er een eigen politieke agenda op nahoudt. “De ECB kocht met uit het niets gecreëerd geld gemiddeld 60 miljard overheids- en bedrijfsobligaties op per maand. In één maand tijd is dat evenveel als de EU in een heel jaar uitgeeft aan landbouwbeleid. Het is vijf keer meer dan Vlaanderen in een heel jaar uitgeeft aan onderwijs. Elke maand opnieuw.” Dit brengt de discussie op geld als a system of control.
Loones wijst erop dat politici en bestuurders in slaap worden gewiegd door een laks monetair beleid: “Europa koopt groei op de pof. 2.000 miljard euro schulden zijn er in de eurozone bijgekomen in 2016, terwijl er maar 280 miljard euro welvaart is gecreëerd. Tegenover elke bijkomende euro BBP staan zo meer dan 5 euro extra schulden.”
Dit betekent dat de burger financieel is verweven met een systeem waarop hij of zij geen politieke grip meer heeft en ook niet kan terugkrijgen: de burger is met zijn geld (de euro) vastgeketend aan een zinkend schip. Met de Brexit, de vergrijzing, de toestroom van economisch kansloze migranten en het moeten opkrikken van de militaire budgetten, hoeven we de komende jaren niet te hopen op een economisch wonder in Europa. Dit maakt het slechts aantrekkelijker om financieel verkeer in de vorm van cryptovaluta te gieten en de euro gestaag achter ons te laten. Dit zal niet van de ene op de andere dag gebeuren – deze ontwikkeling zal zich de komende decennia voltrekken. Nasdaq heeft al aangegeven open te staan voor cryptovaluta.
We kunnen de ontwikkeling van bitcoin als betaalmiddel vergelijken met de ontwikkeling van goud. Hoewel deze ontwikkeling vooralsnog parallel loopt, is deze niet één op één door te trekken. Immers: de goudkoorts ontstond juist toen mensen nieuw goud wilden opgraven en dat kan met bitcoin niet, want de totale hoeveelheid bitcoin staat vast. Toch zal bitcoin een aantrekkelijk betaalmiddel blijven omdat het zo nauwkeurig deelbaar is – veel meer dan goud.
Toch verdwijnt er ook bitcoin, doordat mensen het op een usb-stick zetten en dit vervolgens vergeten. Omdat de gebruiker zelf de Private Key beheert en ‘wachtwoord vergeten’ geen optie is. Dus door nieuwe opgravingen neemt de totale hoeveelheid goud in omloop nog toe, maar de hoeveelheid bitcoin neemt heel langzaam af. Hoewel er nog bitcoin moet worden ‘gemined’ is er een vastgesteld aanbod en op basis daarvan weten we voldoende.
Goud en bitcoin zijn weliswaar deelbaar maar uitputbaar: voor de euro geldt dit niet. Overheden kunnen miljarden in de economie pompen – bijvoorbeeld met een monetaire verruiming via de ECB – en dit benoemen als welvaartscreatie. ‘Dit is weer van toegevoegde waarde, het BBP gaat omhoog. Dus we mogen ook weer een stukje extra bijlenen, want we hebben de waarde van onze economie vergroot.’ Het is evident dat mensen deze zieke dynamiek niet meer zien zitten nu een alternatief zich aandient: het fiscaal conservatieve systeem van het cryptobankieren. Landen als Malta, Zuid-Korea en Japan zullen zich ontwikkelen tot vrijhavens voor blockchaindeskundigen, terwijl een braindrain zal plaatsvinden in landen die cryptovaluta ondermijnen en verbannen.
Afsluitend nog even over de economische situatie van Europa, die valutaverkeer in de vorm van crypto steeds aantrekkelijker maakt. De economie van Duitsland moet groeien, omdat de Duitse economie ongeveer een miljoen asielzoekers moet verwerken en ondertussen nog steeds Oost-Duitsland uit het slop moet trekken. Dit kan enkel door de economie zó in te richten dat Zuid-Europa de Duitse producten afneemt, en dit kan uitsluitend door de koopkracht van Zuid-Europa kunstmatig overeind te houden door te nivelleren via de ECB. Maar precies zoals Sander Loones, Derk Jan Eppink en anderen opmerkten, ontwaardt dit beleid het spaargeld van de Europese middenklasse.
Wat is de EU? Snelwegen aanleggen in Spanje in de hoop dat ze Duitse auto’s kopen om erop te rijden. Dit verklaart de val van Griekenland in een notendop. Want Griekenland kreeg miljarden om hun economie met investeringen concurrerend te maken ten opzichte van West-Europa. Echter wegens schaalvoordelen en prijsconcurrentie kon men niet anders dan toch de Duitse producten te blijven afnemen. Eigenlijk werd Griekenland gesubsidieerd om Duits spul te kopen, waarna de belastingbetaler de rekening kreeg toegeschoven. Steeds blijkt dat het eurosysteem een valstrik is: cryptovaluta is de aangewezen manier om vrij te breken.
Instituties als de ECB zijn in theorie politiek neutraal maar in de praktijk zijn zij overduidelijk verweven met de politiek en met de gevestigde belangen. In de kern komt het erop neer dat de gevestigde politiek er belang bij heeft om de pijnpunten in de maatschappij te maskeren door meer geld in omloop te brengen en de rekening door te schuiven naar de toekomst. Dit maakt dat een instituut als de ECB qua geldcultuur zo verschilt van bitcoin, dat gewoon een ‘kale’ transactiestructuur is.
Als we al het voorgaande in gedachten nemen, dan wordt duidelijk waarom Dimon inmiddels van standpunt is veranderd. In januari 2018 heeft hij namelijk zijn statements herzien en gesteld: “The blockchain is real.”
Bezoek ook de caféavond met dr. Sid Lukkassen op zondag 2 september in Rotterdam.
