Nog even over de #ophef over mijn recente artikel. De analyse is vrij simpel. Zelf ben ik vóór politici die hun individuele oordeel vormen op basis van gezond verstand: democratie gebaseerd op wederzijdse overreding via waarheidsvinding. Vertrouwen op het inzicht van een onafhankelijk individu, en niet op alle druk die vanuit de machinekamer van spindoctors, lobbyisten en pr-adviseurs komt. Maar we weten dat dit model van democratische representatie binnen de huidige situatie niet bestaat: men noemt deze situatie wel ‘kartelvorming’ of full blown ‘kartelocratie’. De representatieve democratie is overvleugeld door de globalisering: grote delen van links én rechts zijn het hierover knarsetandend eens.
Alleen al de conditie tijd en de wereldwijde digitale vervlochtenheid zijn vernietigend voor wat representatieve democratie betekent in de ware zin des woords. Alles raakt alles direct: een ontwikkeling in Turkije leidt tot demonstraties in Europa en tot het wereldwijde kelderen van de beurzen. AI’s berekenen economische consequenties sneller dan economen. Politici worden geleefd door de instantane beeldvorming op sociale media. Dit alles is redundant en heb ik al uiteengezet in mijn proefschrift.
Blijft over de factor die steeds meer naar de achtergrond verdwijnt: het volk. Het volk heeft behoefte aan authentieke representatie maar krijgt daarvoor kartels in de plaats, die de eigenlijke beslissingen maken in plaats van de vertegenwoordigers. Ook dit weten ‘links’ en ‘rechts’ dondersgoed. De NGO’s, multinationals, banken – kortom alle krachten die ik noemde in mijn artikel – zijn verweven in hun kartels. Subsidies worden verdeeld tussen het bedrijfsleven en cultureel-humanitaire instellingen, echter een groot deel van het volk voelt zich hier niet door vertegenwoordigd. Zie alleen al de discussie over kunstsubsidies, waarvan de bulk in de Randstad wordt uitgegeven. Gasboring is ook een leuke.
Tel daarbij op het monetaire beleid van de ECB, het negeren van referenda en zelfs het afschaffen van het raadgevend referendum; de ondoorzichtige wijze waarop mensen via organisaties als het VNG worden doorgesluisd naar functies in het Comité van de Regio’s of Commissariaten van de Koning. Juist in een tijd waar we leren dat het internet ons slimmer, beter onderlegd en zelfredzamer maakt dan ooit, kiezen de elites ervoor om hun afstand tot het volk te vergroten.
Neem nu dit stuk, over hoe Nederland de laatste decennia steeds rijker is geworden maar hoe maar een heel klein kliekje daarvan profiteert. De economie groeide de laatste 25 jaar met 40 procent: toch stijgen de lonen, met inflatiecorrectie, al sinds de jaren tachtig niet meer. Dit heeft er niets mee van doen dat mensen “dan maar harder moeten werken” – al werk je keihard, als je niet-policor bent dan verdien je nauwelijks meer geld, want je loopt bevorderingen mis. Rijk worden heeft te maken met brokers in networks, met mensen in netwerkjes die de sleutels vasthouden en eigen vriendjes belonen op niet-meritocratische criteria. Dit is deel van de bredere kartelstructuur waarmee de midden- en onderklasse willen afrekenen.
Bij gebrek aan een authentieke representatie gaan kiezers dan maar voor the next best thing: de antiheld. Waar alle grote heroïsche waarden zijn geïroniseerd en gedeconstrueerd tot eigenbelang (zie Frankfurter Schule en kritische theorie), blijft over de authenticiteit van het cynisme. Hence Trump, hence Beppe Grillo. Als je niet meer kan meepraten – omdat je niet bent ingevoerd in de juiste elite netwerkjes – dan is disruptie je beste vriend. Mensen beuken op de poorten van de gesloten citadel, waar de macht zich verschanst. Vandaar mijn punt bijvoorbeeld over hoe de Eurobubbel losstaat van de rest van Brussel.
Stel nu dat boze burgers ophouden met beuken en teleurgesteld huiswaarts keren – dan heb je nog steeds een maatschappij die is opgebroken in bubbels. Een bubbel kosmopolitische D66’ers, een bubbel Erdogan-DENK, enzovoorts. Dat is nog altijd geen Öffentlichkeit, geen bezield civic elan. Je krijgt niet zoiets als wat Jürgen Habermas voor zich zag:
“Politics is conceived as the reflective form of substantial ethical life, namely as the medium in which the members of somehow solitary communities become aware of their dependence on one another and, acting with full deliberation as citizens, further shape and develop existing relations of reciprocal recognition into an association of free and equal consociates under law.”
Nee – we zullen nog meer Charlottesville te zien krijgen, oponthoud zoals in Dokkum, rellen zoals rond de Turks-nationalistische toestanden in Rotterdam. Ik zou het graag anders zien, maar zowel de economische als de demografische ontwikkelingen, alsook de ontwikkeling qua sociale mobiliteit, wijzen in deze richting. Kennelijk moet ik worden verketterd, omdat ik de vinger op de zere plek leg.
De elite aanschouwt dit alles van een afstand en wil die afstand ook bewaren: de poorten naar de citadel blijven gesloten. Het ‘kartel’ wint als ze slechte krantenkoppen kunnen vermijden, period. En dat kan, want de informatietoevoer op het internet wordt as we speak onder controle gebracht.
Wat we wél krijgen is ten beste een modus vivendi, een gewapende vrede tussen groepen die qua cultuur en beleving ver van elkaar afstaan. Onder druk van deze ontwikkelingen zal representatieve democratie transformeren tot iets dat meer op Caesarisme lijkt (bron 1|2|3|4). Dat is de ontwikkeling die zich vandaag voltrekt.
Het blijft mijn standpunt dat individuele aansprakelijkheid van volksvertegenwoordigers het morele ijkpunt hoort te zijn van een representatieve democratie – zoals dit al eerder door conservatief-liberale denkers zoals Edmund Burke en John Stuart Mill is betoogd. De huidige kartelstructuren bieden hier echter geen ruimte voor, zoals ik in mijn proefschrift heb onderbouwd.
Paul Cliteur geeft 2 september in Rotterdam een lezing (klik op link voor inschrijven) over het verband tussen cultuurmarxisme en de rol van Pim Fortuyn. Zijn spreekbeurt zal worden ondersteund door de editor van het boek Cultuurmarxisme Jesper Jansen, die onlangs hard werd aangevallen in De Groene Amsterdammer. Wil je met gelijkgestemden van gedachten wisselen over deze materie (en alle andere dingen die je wil bespreken)? Kom naar de café-avond ‘Verhalen uit de Samenleving’ op 2 september in Rotterdam! Jurriaan Maessen schreef al over een eerdere Café Avond.
