Het is tijd voor de algemene bestuursvergadering – een soort waterschapsgemeenteraad – van waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV). Het is tijd voor een extra agendapunt. Meneer van der Kraan van de Partij voor de Dieren wil graag het woord. Hij heeft een motie. Het kostte niet veel moeite daar steun voor te vinden, meldt hij. Het gaat over de huisbank van het waterschap: ING. Er is zoals bekend een schikking getroffen wegens nalatigheid in het voorkomen van witwaspraktijken. Ook heeft ING op grote schaal geïnvesteerd in de palmolie-industrie. Daarom moet AGV kritisch naar ING kijken.
De leek denkt: als ING zo’n afschuwelijke bank is, wordt het tijd dat het waterschap de banden met de bank verbreekt. Zo wordt ING gestraft voor het wanbeleid en werkt het waterschap niet meer mee aan dit soort praktijken. Van der Kraan lijkt aan dit idee te refereren: het feit dat ING de ‘huisbankier’ van AGV is, past niet binnen ‘de voorbeeldfunctie’ van het waterschap. Maar klare taal, die heeft Van der Kraan niet in de aanbieding: hij wil dat de samenwerking met ING ‘wordt heroverwogen’ en dat er ‘een duidelijk signaal naar burgers’ wordt gegeven.
Het dagelijks bestuur wil er even over nadenken en schorst de vergadering. Na een kwartier komt het bestuur terug om te vertellen dat ze de aanleiding van de motie begrijpt. Om de Partij voor de Dieren tegemoet te komen stelt het dagelijks bestuur voor dat deze zaak in ‘het reguliere voortgangsgesprek met ING’ aan de orde zal worden gesteld. Dit is normaliter een ambtelijk gesprek om de samenwerking met de bank door te nemen, maar dit keer zal een bestuurder meegaan om het allemaal wat extra zwaarte te geven.
De Partij voor de Dieren wil schorsen. Het probleem: er is te weinig steun voor een stevige maatregel en dus stelt de partij die niet voor. Er is wel steun voor het geven van een signaal. Niemand denkt hier aan het verbreken van de banden met de huisbankier, zodat ING echt voelt dat het waterschap boos is. Toch is er ook op het voorstel om de kwestie aan de orde te stellen kritiek: een bestuurder merkt terecht op dat er met alle banken wel wat aan de hand is. Bij de Rabobank speelde nog niet zo lang geleden de libor-fraude.
Een bestuurslid fluistert in mijn oor dat ze niet begrijpt wat het waterschap precies zou kunnen toevoegen aan de vele kritiek die ING al heeft gekregen. Een terecht idee, maar het is eigenlijk allemaal nog een tikkeltje erger. Van der Kraan noemt ING weliswaar ‘de huisbankier van AGV’ maar ING is helemaal niet de belangrijkste bank van het waterschap. Dat is de Nederlandse Waterschapsbank. Een ambtenaar denkt dat er toch een signaal van uitgaat dat er een bestuurder meegaat naar een gesprek wat normaliter ambtelijk is.
Al snel komt de aap uit de mauw. Het gaat helemaal niet om ING, maar om de communicatie. De Partij voor de Dieren wil niet alleen dat de witwasaffaire aan de orde wordt gesteld, de partij wil vooral dat de burger hoort dat dit is gebeurd. De dagelijks bestuurder zegt vervolgens plechtig dat er ‘twee keer openbaarheid’ is: er is nu al aandacht voor het feit dat AGV dit aan de orde stelt, en na het gesprek met ING komt er ook nog een terugkoppeling naar het algemeen bestuur. Iedereen vergeet even dat er normaliter geen journalist is die dit wil verslaan.
De thema’s van het waterschap zijn technisch en daarom niet erg aantrekkelijk voor burgers en journalisten. De oplossing van de Partij voor de Dieren is om algemenere kwesties aan het waterschap te verbinden. En dus moet het waterschap nu iets met ING. Onbewust denken we terug aan de vorige keer dat dit waterschap in het nieuws kwam met een politiek besluit: op initiatief van het algemeen bestuur verklaarde het waterschap zich begin 2016 ‘TTIP-vrij’: zo sprak AGV zich uit tegen het te sluiten handelsverdrag tussen de EU en de VS.
Dat verdrag komt er niet omdat Trump het niet wil. Als het verdrag er alsnog komt, geldt het in AGV – de regio Amsterdam en Hilversum – niet, of iets dergelijks. Grotere symboolpolitiek is bijna niet denkbaar maar de Piratenpartij – niet eens vertegenwoordigd in dit waterschap – kraaide toch victorie. Op dezelfde manier zal de Partij voor de Dieren ongetwijfeld het nieuws naar buiten brengen dat ING siddert van de laatste waarschuwing die het waterschap aan de bank heeft gegeven. Ze stoppen bij ING meteen met witwassen.
Chris Aalberts doet tot aan de verkiezingen van maart verslag van de politiek van de waterschappen. Onder de titel #Waterlanders onderzoekt hij wat er bij deze verkiezingen te kiezen valt. Lees hier de hele serie.
