De belastingbetaler wordt inkomen toegerekend dat hij of zij niet heeft Dagobert Duck schijnt er plezier aan te beleven zich in zijn geld te wentelen. Maar veel mensen hebben een zekere afkeer van financiële zaken. Enveloppes met rekeningafschriften blijven lange tijd ongeopend, naar pensioenrechten wordt niet gekeken. Nogal wat mensen zetten hun geld bij voorkeur rechttoe rechtaan op een rekening bij de bank. Die houding is te respecteren. Het geeft immers rust in het hoofd: geen last van koersschommelingen.
Mensen hebben geen zin om zich voortdurend met hun hele hebben en houden op markten te bewegen. Dat is niet de manier waarop zij in het leven wensen te staan. Wie gelukkig getrouwd is, kijkt ook niet voortdurend rond voor een nieuwe partner die nóg aantrekkelijker is. Wie zijn huis als zijn thuis beschouwd, overweegt ook niet zijn huis te gelde te maken en te verhuizen.
De huidige regering denkt wél in termen van markten, en gaat ervan uit dat burgers dat ook doen. De belastingtarieven met betrekking tot inkomen uit vermogen zijn gebaseerd op de veronderstelling dat slechts een deel van het geld op een bankrekening staat, en de rest risicodragend is belegd. Wie meer geld heeft, wordt verondersteld een groter deel risicovol te beleggen. Het rendement van risicovolle beleggingen wordt daarbij hoger geschat dan dat van spaargeld. Wie al zijn geld toch op de bank zet, is door die in het belastingsysteem ingebouwde veronderstellingen dief van zijn eigen portemonnee. Hem of haar wordt een inkomen toegerekend dat hij of zij niet heeft.
Laten we eens kijken naar de vermogensschijven zoals deze voor 2019 gaan gelden. Over de eerste € 30.360 (€ 60.720 voor partners) wordt geen belasting geheven. Dat tarief is dus 0%. Voor het bedrag tussen € 30.360 en € 102.010 (tussen € 60.720 en € 204.020 voor partners) geldt een belastingtarief van 0,58% over het vermogen. Dat tarief is gebaseerd op de veronderstelling dat één derde deel is belegd en twee derde deel wordt gepaard. Wat echter als ál het geld op een bankrekening staat? De belastingdienst gaat uit van de veronderstelling dat over een spaarrekening 0,13% rente wordt ontvangen. Dat betekent dus dat je over je rente-inkomsten 0,58/0,13 x 100% = 446% belasting betaald. Voor elke euro extra rente, betaal je dus € 4,60 extra belasting. Wie meer dan € 102.010 (€ 204.020 voor partners) op de bankrekening heeft staan, wordt verondersteld van het meerdere voor bijna 80% risicovol te beleggen en daardoor een hoger rendement te halen. Wie dat meerdere toch op een bankrekening stalt, betaalt daarover maar liefst 1,34/0,13 x 100% = 1031% belasting, een inkomstenbelasting dus van meer dan duizend procent. Voor de hoogste schijf is dat percentage zelfs 1,68/0,13 x 100% = 1292%.
Bij bovenstaande percentages inkomstenbelasting gaan we uit van de door de belastingdienst veronderstelde rente van 0,13%. De huidige spaarrente is echter een stuk lager. ING bijvoorbeeld betaalt slechts 0,03%. Voor wie al zijn of haar geld op een spaarrekening stalt zijn de marginale percentages inkomstenbelasting voor zover die boven de belastingvrije voet uitkomen, daarom een hallucinante 1933%, 4467% en 5600%. Dat betekent € 19,33; € 44,67; of € 56,00 extra inkomstenbelasting voor elke euro extra rente.
Je moet dus zo ongeveer kierewiet zijn om al je geld op de bank te zetten! Toch is dat vanuit menselijk oogpunt niet zo. Gezegd is al dat er nogal wat mensen zijn wier hoofd er niet naar staat zich met hun geld op markten te bewegen. Wellicht zijn veel mensen met heel andere dingen bezig dan grafieken en tabellen met koersen. Het is nogal obsederend daar steeds mee bezig te zijn. Ook zijn er mensen die anticiperen op koersschommelingen als gokken ervaren, en daar ethische bezwaren tegen hebben. Bovendien kan afzien van een aandelenpakket een preventieve maatregel zijn, om zich eerst en vooral van een gezonde nachtrust te verzekeren. Zó gek hoef je dus niet te zijn om je geld gewoon op de bank te zetten. Het zijn in feite vrij normale mensen die dat doen. Toch straft overheid dit spaargedrag genadeloos af. Zoals iedere straf werken de vermogensschijven normerend. Een hoge aanslag in verhouding tot het daadwerkelijk genoten inkomen werkt als aansporing om minder te sparen en meer te beleggen. Een straf dus voor risicomijdend, en een beloning voor risico-zoekend gedrag. De boodschap van de opbouw van de vermogensschijven is: gij zult risicovol beleggen. Wordt hier de belastingbetalende burger misbruikt om de aandelenkoersen op te krikken?
De overheid verondersteld inkomen, waar geen inkomen genoten is. De belastingdienst gaat uit van een fictief inkomen, maar kijkt niet naar het werkelijk genoten inkomen. Juist met rente-inkomsten op een spaarrekening is het evenwel heel gemakkelijk uit te gaan van de daadwerkelijk genoten rente-inkomsten. In de jaaroverzichten van banken staat die rente al genoemd. De rente-inkomsten kunnen dus gemakkelijk tot de gegevens behoren die de banken automatisch aanleveren bij de belastingdienst, nog voordat de belastingplichtige zijn aanslag indient. Veel moeite kost dat dus niet. De enige reden waarom de overheid toch daarvan afziet, is dat het huidige systeem met fictieve inkomsten meer belastingopbrengsten genereert. Juist de makke spaarder wordt daarbij gekozen als slachtoffer. De overheid toont zich juist tegenover de rust- en regelmaatzoekende spaarder van zijn inhalige kant.
Tot nog toe hebben kranten als Volkskrant en NRC ervoor gekozen de marginale percentages 446%, 1031% en 1292% bij een door de belastingdienst veronderstelde spaarrente van 0,13%, niet te publiceren. Ik heb deze percentages wel aan hen voorgelegd. Twijfelen Volkskrant en NRC soms aan de juistheid ervan? In dat geval is het wellicht een idee dat ze de percentages factchecken, nu deze door ThePostOnline toch wereldkundig zijn gemaakt. De marginale percentages van 1933%, 4467% en 5600%, gebaseerd op de actuele spaarrente van 0,03%, kunnen pas na 2019 gefactcheckt worden. Dan weten we immers pas hoe hoog de rente over 2019 daadwerkelijk was. Wel kan alvast worden nagegaan of de percentages kloppen op basis van de inschatting dat de spaarrente in 2019 0,03% zal blijven, en of deze 0,03% een realistische inschatting voor 2019 is, of niet.
