Ooit kende het waterschap een personenstelsel. Burgers mochten via de post op een persoon stemmen. Meestal had men geen idee wie deze personen waren. Een bestuurder uit die tijd heeft er geen goed woord voor over: het was ‘een loterij’. Immers: personen zonder achterban werden door een minimaal aantal poststemmers gekozen. Pas in 2008 kwam hier een einde aan: de waterschappen gingen met een lijstenstelsel werken, net als bij alle andere verkiezingen. Maar of dat veel beter werkt, is nog maar de vraag.
We zien dat aan een illustere ‘partij’ bij het waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV, regio Amsterdam-Hilversum). Hier zetelt de Socialistische Waterschapsvereniging. Wiljo van Bennekum zit als enige voor deze ‘partij’ in het bestuur. ‘Een huisjesmelker’, fluistert een bestuurslid in mijn oor. Meerdere bestuursleden zijn erop gebrand mij duidelijk te maken dat Van Bennekum zeker geen socialist is, maar hier alleen zit door zijn aansprekende partijtitel. ‘Er is niets socialistisch aan die man’, zegt een bestuurslid schamper. Waarom Van Bennekum in het waterschap wil zitten begrijpt niemand.
Zijn email beantwoorden, dat doet Van Bennekum niet. Op de vraag of zijn ‘partij’ wellicht statuten heeft komt bij herhaling geen antwoord. Bij de Kamer van Koophandel zijn ze niet te vinden. Een website heeft ‘de partij’ ook niet en qua huisstijl lijkt de ‘partij’ op de SP. Verwarring met ligt dus op de loer. Kiezers moeten bij de Socialistische Waterschapsvereniging waarschijnlijk aan de SP denken en dat lijkt ook de bedoeling. Maar als ‘de partij’ tijdens een vergadering ‘Socialistische Waterschapspartij’ wordt genoemd, reageert Van Bennekum als door een wesp gestoken.
De SP heeft nooit meegedaan aan de waterschapsverkiezingen en is dat ook niet van plan. De partij vindt dat de waterschappen bij de provincies kunnen worden ondergebracht. Wat vindt de partij er dan van dat er bij AGV een soort nep-SP meedoet? ‘Iedereen kan het label socialistisch gebruiken’, zegt een partijbestuurder. Of het inbreuk is op het merk SP wil ze niet zeggen. De SP vindt de SWV sowieso niet belangrijk genoeg om tijd aan te besteden. SP-Kamerlid Ronald van Raak: ‘We gaan niet over de naamgeving van andere partijen’.
Zo zien we: het oude personenstelsel was ‘een loterij’, maar het nieuwe lijstenstelsel is dat gedeeltelijk ook. Er staan wat vertrouwde namen op de stembiljetten zoals CDA, VVD en PvdA, en wat onbekende namen zoals de Algemene Waterschapspartij, de Socialistische Waterschapsvereniging en Water Natuurlijk. In AGV werd Water Natuurlijk met meerdere zetels gekozen, de Algemene Waterschapspartij verdween in 2015 uit het bestuur en de nep-SP haalde net één zetel. Waar deze uitslag op gebaseerd is, anders dan op wilde gokken van kiezers, is niet duidelijk.
Deze loterij is iets voorspelbaarder geworden sinds de verkiezingen gecombineerd worden met de provinciale staten. De opkomst ging daardoor enorm omhoog, tot bijna de helft van de kiezers. Daardoor werd de kiesdeler hoger en werd het moeilijker om met een privé-partijtje mee te doen en een zetel te halen. De onzin-partij ‘Eigen woning en water’ van een vriendje van Van Bennekum, Hans Bremer, werd in 2015 niet meer gekozen. SWV bleek een betere naam om kiezers mee te misleiden. Wat heerlijk voor Van Bennekum dat de SP daar niks aan wil doen.
Chris Aalberts doet tot aan de verkiezingen van maart verslag van de politiek van de waterschappen. Onder de titel #Waterlanders onderzoekt hij wat er bij deze verkiezingen te kiezen valt. Lees hier de hele serie.
