“Als ik toen niet tien keer aan mijn specialist had gevraagd om alsjeblieft die verdikking bij mijn oor grondig te checken, was het een tumor geworden en had ik hier nu niet gezeten”, zei onlangs een vriend in een Rotterdamse gelegenheid tegen mij, eraan toevoegend: “Wat voor de wereld overigens niks had uitgemaakt.” ‘Gelukkig’, of liever ‘helaas’ (ben ik geneigd te zeggen), beschikt niet iedereen over een ontwikkeld relativeringsvermogen en de sterke kant van ex-Journaal-baas Hans Laroes (63) lijkt me niet te zijn, zoals bij wel meer mensen in de journalistiek, om zijn eigen rol in het wereldgebeuren realistisch in te schatten. Bij commerciële functies vind ik dat een min of meer logische ondeugd, aangezien bescheidenheid nu eenmaal geen eigenschap is die de markt, plek waar iedereen zo hard mogelijk om aandacht schreeuwt, snel zal belonen. Maar Hans Laroes is zo’n typische exponent van de Haagse biosfeer, die bij mijn weten nooit veel anders heeft gedaan dan zitten op de warme burelen van de overheidsgefinancierde publieke omroep en enige relativering derhalve wel zou kunnen toelaten of financieren. Niks hoor. De dominee laat niet los.
Met zijn laatste programma Brandpunt+ wilde hij middels een nieuwe journalistieke aanpak “laten zien dat er altijd perspectief is”. Ofwel, hij, Hans Laroes, nam er geen genoegen meer mee achter het nieuws aan te hollen, maar zag zichzelf in zijn nadagen graag een kerk oprichten waar de chaos van alle dag voortaan aangeharkt zou worden tot overzichtelijke preken, een term die hem allicht nooit te binnen is geschoten (en zo ja, dan zeker als te religieus zou zijn afgewezen), waardoor Brandpunt+ aan ons verkocht werd als, lach niet, een nieuwe platform voor ‘constructieve verhalen’. Natuurlijk met Hans als platform-directeur annex kerkvoogd in salarisschaal Balkenende of daaromtrent.
Dit bericht over Brandpunt + ronkte, met behulp van het programma, iets meer dan een jaar geleden als volgt:
“Wij zijn de eerste die op deze manier gaan werken en hiermee is Brandpunt+ klaar voor de toekomst.”
Ik wil niet flauw doen, maar één jaar later ligt Brandpunt+ wegens te weinig kijkers op zijn gat. Met deze sof in het achterhoofd (de tijd van preken is voorbij, meneer Laroes) had enig relativeringsvermogen opnieuw bij de ex-Journaal-baas naar binnen kunnen sijpelen, maar in plaats daarvan geselt hij ons nu ongegeneerd met een stuk in Vrij Nederland waarin hij, echt waar, pleit voor een tweede publieke omroep. Hans stelt zijn eisen na het debacle dus niet bij, hij schroeft ze op! Hij wil geen eigen programma meer, maar een geheel eigen, gloednieuwe toko met een eigen miljoenenbudget! (Het hele artikel valt te lezen als een sollicitatie die gedroomde, tweede NPO zelf te gaan leiden. “Dat het wat kost is geen bezwaar”, schrijft hij letterlijk.)
Afgezien van de erbarmelijke kwaliteit van Laroes’ artikel – het leest meer als een interne notitie richting zijn ex-collega’s dan als onontkoombare oproep ons land te redden met een tweede NPO -, valt het op dat hij de klassieke kritiek op de NPO (te ingewikkeld, te bureaucratisch, te willekeurig, te verzuurd) volledig onderschrijft, maar dat hij de uiterste consequentie van zijn eigen redenering – terugtrekken op ‘kerntaken’ die anderen niet willen of kunnen vervullen – niet durft uit te spreken. Met andere woorden: wel (terechte) kritiek uiten op Frans Bauer die namens de belastingbetaler babi pangang wil scoren in China (doet dat lekker op RTL4, Frans), maar de doolhofstructuur van omroepen die ervoor verantwoordelijk is, en uit wiens ruif de polderende Laroes jarenlang heeft gegeten, niet willen opdoeken.
Waarom zou ik, tot slot, aandacht besteden aan een kolderiek voorstel van een grijzende journalist, die nog één keer zijn eigen speeltuin wil optuigen binnen de beschermde muren van de overheid? En onder het mom van ‘perspectief’ bieden vooral zichzelf ‘perspectief’ wil verschaffen? Heel simpel. Omdat het proza in dit artikel je elk zicht op een zinvolle inkrimping van de NPO beneemt en symptomatisch is voor de manier waarop het doolhof van de publieke omroep ooit heeft kunnen ontstaan: zelfgenoegzaam, naar binnen gericht, financieel verwend en met een blinde vlek voor andere, commerciële mediamerken die kennelijk in de ogen van Laroes gerust met nóg meer marktverstoring gepest mogen worden. Hoe krom moeten je hersens getrokken zijn wanneer je kranten en nieuwssites, die wél hun eigen broek ophouden, extra dwars gaat zitten met een nieuwe NPO (‘sectoroverschrijdend, divers, innovatief, uitdagend’) omdat de ‘oude’ NPO gefaald heeft op een manier die Laroes nota bene zelf in kaart brengt? Alsof je na een jaar zitten blijven om twee weken extra schoolvakantie vraagt vanwege de rust die je nodig hebt.
Laten we het proza van Laroes maar vieren als een laatste poging het stervende beest voor de dood te behoeden en tevreden vaststellen dat de ‘nieuwe journalistiek’ nooit meer zal neerstrijken onder de vlag van de NPO of een andere overheidsgerelateerde mediafabriek, zelfs niet met een vers aangevulde subsidiepot uit Den Haag. Het werkelijke elan moet je vanaf nu bij nieuwerwetse leden- of abonneeconstructies gaan zoeken, zoals Follow The Money, De Correspondent en sinds kort ook TPO, waarbij mensen rechtstreeks en geheel naar eigen inzicht een medium financieel steunen.
Om de valkuil van de één dimensionale verkettering te omzeilen, stel ik, afrondend, voor toch vooral liefdesberichtjes aan Hans Laroes te versturen. Dat hij een stervend beest te hulp schiet en naar het zich laat aanzien dolgraag wil reanimeren in een blad, Vrij Nederland, dat ook al nauwelijks meer ademt, bevat, ondanks de zelfzuchtige ondertoon, een zekere schoonheid.
Al heeft de opluchting over het stervende beest de overhand als je leest dat die tweede NPO, in het hypothetische geval dat deze kerk, wie weet onder de bezielende leiding van fatsoenspaus Laroes, van de grond was gekomen (citaat) “inclusiviteit echt inhoud had kunnen geven”.
Brrrrrrrrr.
