Het is alweer ruim vier jaar gelden dat ik met Dirk-Jan Keijser het boek De Puinhopen van Rechts schreef. Het was een verhaal over mislukte partijen op de rechts-populistische flank van het politieke spectrum waarvan de LPF en Trots op Nederland de bekendste zijn. Organisatorische chaos, slecht leiderschap en verstoorde verhoudingen waren vaak de ingrediënten. Meestal haalden deze partijen de kiesdrempel niet of waren ze alweer verdwenen voordat ze echt van start waren gegaan.
Alleen al om die reden is Forum voor Democratie (FvD) een opvallende verschijning. Toen Thierry Baudet in het najaar van 2016 aankondigde dat zijn denktank werd omgevormd tot een partij, moest ik lachen: wéér een potentiële mislukking. Ik was niet de enige met dat idee: de eerste maanden maalde niemand om de partij. Toen gebeurde wat aanvankelijk onmogelijk leek: FvD werd verkozen. De rest is geschiedenis. Hoe kunnen we dat succes verklaren, vroeg ik me af. Wat maakt deze partij anders dan haar vele mislukte voorgangers? Is deze anders?
Het leverde tientallen stukken op die op deze website zijn gepubliceerd. Ik ging naar campagnebijeenkomsten in het land, bezocht ledenactiviteiten, ging langs bij de Amsterdamse gemeenteraad waar FvD al ruim een jaar actief is, trok de provincie in en ging naar Brussel om met FvD’ers over hun werk te praten. Het was heel interessant, maar er komt ook een moment om er weer mee te stoppen. Dat moment is nu en de reden laat zich raden: hoe FvD als partij functioneert is me wel duidelijk. Ik schrijf er nu een boek over.
Deze serie ging niet onopgemerkt voorbij. Dat was een nieuwe ervaring: toen ik een jaar geleden nog vergaderingen bezocht van het waterschap Amstel Gooi en Vecht waren er nauwelijks reacties op mijn stukken en vroeg ik me soms af waarom ik dit werk überhaupt doe. Wat dat betreft was FvD een dankbaar onderwerp: er kwamen duizenden Twitter-volgers bij, mijn donaties zijn meer dan verdubbeld en journalisten wisten me regelmatig te vinden.
De serie zorgde ook voor een onvoorstelbare hoeveelheid gescheld, met name via Twitter. Veel van die scheldende FvD’ers denken kennelijk dat dit een ideologisch gedreven project was. Dat is het niet. Ik zal nog eens herhalen wat de FvD-top ook allang weet: ik vind dat FvD mag bestaan, ik begrijp dat de partij voortkomt uit legitieme zorgen van burgers en ik ben het soms zelfs met FvD eens. Toch mag dat een kritische benadering niet in de weg staan, bijvoorbeeld over de relatie van FvD met de liberale democratie, extremistische standpunten in eigen gelederen en de vraag of FvD de belangen van haar kiezers goed behartigt.
Ik ben niet van de Baudet-bestrijding, maar hij moet het wel netjes houden. Dat deed Baudet niet. Het is niet normaal journalisten bij een bijeenkomst met 200 mensen te intimideren of om roddels over ze te verspreiden. Dat laatste geldt ook voor de meest laaghartige FvD’ers die hun hele politieke carrière aan Baudet te danken hebben. Zou Senator Toine Beukering zijn roddel dat ik door Henk Otten wordt betaald nog rechtzetten? Ik denk dat hij dat elementaire fatsoen mist.
Of de aanhang van FvD netter is, daar is inmiddels twijfel over. Al het domme gescheld vindt tegenwoordig meestal achter mijn negeer-knop plaats (4.329 accounts and counting). Nog even over de meest ‘inhoudelijke’ reacties: ja, met de PvdA is ook veel mis maar ik kan niet over alles tegelijk schrijven. Nee, inhoudelijke journalistiek is geen obsessie. Nee, bij observaties wordt geen wederhoor toegepast. Nee, ik ben niet bang dat Nederland binnenkort door de sharia wordt overgenomen en dat ik dan van een gebouw wordt geflikkerd. En nee, ik heb nog nooit van seks met Baudet gedroomd. U kennelijk wel?
Tegen al die duizenden mensen die blijk hebben gegeven van een zeer elementair gebrek aan fatsoen zeg ik dit: ik leg vaak aan mensen uit wat FvD’ers drijft, waarom hun zorgen serieus genomen moeten worden en waarom bestaande partijen mede de oorzaak zijn van de populariteit van Baudet. Ik geloof nog steeds dat de meeste FvD-kiezers fatsoenlijke mensen met reële zorgen zijn, maar het was de afgelopen maanden soms wel heel moeilijk die gedachte vast te houden. Daar mag iedereen die FvD een warm hart toedraagt zich eens over achter zijn oren krabben.
Lees de hele serie – Chris Aalberts onderzoekt Forum voor Democratie
