De recente Facebook-onthullingen zullen niemand zijn ontgaan maar voor wie echt geïnteresseerd is deze lijst met alle leaks tot nu toe en deze lijst (die telkens wordt aangevuld) met leaks een absolute must read.
Voor wie niet weet waarover het gaat: The Wall Street Journal publiceert al een week of wat onthullingen over Facebook die afkomstig zijn van klokkenluiders en gelekte documenten. Een van die klokkenluiders is Frances Haugen, die werkzaam was bij Facebook en bij haar vertrek meer dan 10.000 pagina’s aan interne memo’s en verslagen meenam. Onlangs legde ze aan een Amerikaanse senaatscommissie uit hoe evil Facebook in werkelijkheid is en nu is ze, via de Britse overheid, onderweg naar Brussel. Wederom om gedetailleerd uit de doeken te doen dat Evil Facebook inderdaad de Dark Overlord is waarvan iedereen al vreesde dat die op een dag alle kindertjes zou komen opeten.
Want, de inmiddels talloze onthullingen (na WSJ kregen ook andere grote Amerikaanse en Europese media gelekte rapporten in handen) over het beleid van keizer Zuckerberg laten zich eenvoudig samenvatten: Facebook geeft uitsluitend om winst, Facebook geeft helemaal niets om de ellende die het veroorzaakt en Facebook blinkt vooral uit in naar buiten toe doen alsof ze heel veel geven om de door Facebook veroorzaakte ellende.
Ergo, Facebook is een winstmaakmachine die zonder scrupules over lijken gaat en zich al die tijd verschuilt achter een masker van deugdzaamheid en goede bedoelingen.
Dat zal voor niemand als een verrassing komen want Facebook is een beursgenoteerde multinational en het doel van beursgenoteerde multinationals is nou eenmaal winst maken. Als Zuckerberg echt de wereld had willen ‘verbinden’ dan was hij wel een non-profit NGO vrijwilligerscentrale begonnen en werkte hij met open source software. De grenzeloze naiviteit van gebruikers, overheden en wettenmakers is Facebook natuurlijk niet aan te rekenen.
Maar tot nu toe was slechts duidelijk dat Facebook graag de schone schijn ophoudt terwijl uit zowel ervaringen door gebruikers als door onderzoeken naar voren kwam dat er van de door Facebook keer op keer beloofde veranderingen weinig terecht was gekomen. Dankzij de nu gelekte documenten en de klokkenluiders wordt voor het eerst tot in het diepste detail duidelijk hoe weinig Facebook wil, of kan, om te gaan voor een betere wereld in plaats van voor een hevig gepolariseerde samenleving die in sommige landen (Myanmar, India, Ethiopië) heeft geleid tot geweld tegen bevolkingsgroepen of zelfs genocide.
Jarenlang heeft Facebook geroepen dat het dankzij vernuftige algoritmes echt heel goed was in het bestrijden van online haat, nu blijkt echter dat die vernuftige algoritmes in staat zijn hooguit een paar procent van de online haat te onderscheppen en dat ‘vernuftig’ vooralsnog een groot woord is voor algoritmes die nog geen autowasbeurtvideo van een hanengevechtvideo kunnen onderscheiden.
Jarenlang heeft Facebook geroepen dat het de algoritmes zo aanpast dat juist de positieve ervaring en verbinding wordt benadrukt in de timeline van gebruikers, maar nu blijkt dat juist negatieve verhalen die het meest inspelen op emoties als woede, razernij en ergernis door het algoritme werden gepromoot waardoor de talloze radicale gekken, trollen en complotdenkers in hun eigen echoputbubbel Facebook steeds verder het konijnenhol werden ingetrokken en hun radicale gedachtes steeds meer werden versterkt om elke keer nog iets meer radicaler te worden.
Ook blijkt dat het niet altijd onwil is van Facebook. Het tegengaan van haatzaaien in bijvoorbeeld Ethiopië is soms vrijwel onmogelijk door het tekort aan voldoende medewerkers die één van de vele dialecten spreken en zo de berichten kunnen modereren en de juiste data aan het algoritme kunnen voeden.
Bovendien is alles wat nu als uitsluitend evil wordt voorgesteld wel erg eenzijdig. Tegenover het inmiddels veel herhaalde onderzoek dat een flink percentage tieners een veel negatiever zelfbeeld overhoudt door Instagram (wat ook van Facebook is) staan evengoed onderzoeken waaruit blijkt dat veel tieners een positiever en gelukkiger zelfbeeld krijgen door Instagram.
Of al deze onthullingen en de nu al wekenlange campagne tegen de techdino ook daadwerkelijk gevolgen zullen hebben is zelfs nu, na al deze bewijzen, of in elk geval goede pogingen tot bewijzen want Facebook zelf blijft hardnekkig alles ontkennen en beschuldigt de media vooral van het voeren van een ‘eenzijdige negatieve campagne’, nog maar zeer de vraag. Op de aandelenbeurs is Facebook nog altijd groot en machtig, het lijkt er niet op dat aandeelhouders wakker liggen van de onthullingen. Net zo min als adverteerders veel zin lijken te hebben Facebook op morele gronden af te wijzen. Toen onlangs een aantal Europarlementariërs een symbolische (en pathetische) oproep deden aan Europese bedrijven niet meer op Facebook te adverteren haalde dat nauwelijks de pers. En de reactie van bedrijven was evengoed lauw: bedrijven zijn dolblij met Facebook en vinden het een ideaal platform. Niet langer adverteren op Facebook zou ten koste gaan van de winst.
Ook qua overheidsingrijpen zal er niet snel iets gebeuren. In de VS gebeurt er wel iets, zoals bijvoorbeeld het extra beschermen van kinderen tegen de mogelijk kwalijke invloed van social media, maar echt overheidsingrijpen in het bedrijfsbeleid van Facebook is voorlopig een illusie. Voor veel Republikeinen (en voor veel Democraten) staat overheidsbemoeienis met bedrijven zo ongeveer gelijk aan Het Grote Kwaad en is de vrije markt misschien nog wel belangrijker dan de vrijheid van meningsuiting. Als er al zal worden ingegrepen door de Amerikaanse overheid dan zal het in elk geval nog jaren gaan duren voordat er ook daadwerkelijk wetgeving is gemaakt.
In de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Australië is men weliswaar al wat verder met regelgeving die vooral moet voorkomen dat Facebook onbeperkt kan ‘haatzaaien’, maar daarmee is het probleem niet opgelost. De EU, UK en Australië leveren maar een relatief kleine hoeveelheid Facebookgebruikers, die bovendien met een VPN of proxy moeiteloos de Facebook-restricties van hun regio zullen kunnen omzeilen.
Toch lijkt het er op dat Facebook zich langzaamaan naar een Hyves-moment begint te bewegen: niet alleen blijkt uit de gelekte documenten dat Facebook steeds meer moeite heeft tieners en twintigers vast te houden (Facebook zelf is inmiddels het domein van veertigers en vijftigers) de naam Facebook staat meer en meer voor zaken waar zichzelf respecterende mensen minder en minder mee te maken willen hebben. Gebruikers zitten misschien vast in de verslavende algoritmes van Facebook, toekomstige personeelsleden van Facebook niet.
En welke hippe jonge technerd wil werken voor een bedrijf dat misschien wel medeverantwoordelijk is voor genocide, geweld en het polariseren van complete samenlevingen? Het geheim van het succes van Big Tech was tenslotte altijd de links-liberale inclusieve sfeer van progressieve medewerkers die eensgezind het kwaad op aarde bestrijden door mensen online zoveel mogelijk bij elkaar te brengen. Kom daar nu nog maar eens om bij Facebook, waar ze, zo blijkt uit een van de gelekte documenten, destijds het veel gedeelde maar door progressieve Facebook-medewerkers intens gehate Breitbart niet uit de nieuwsfeed durvden te verwijderden uit angst voor de reacties van conservatieve media en politici.
De kans dat Marc Zuckerberg ooit nog president van de VS wordt, zoals ooit werd gesuggereerd, is in elk geval verkeken. Of Facebook moet besluiten hun algoritmes af te schaffen en zich onder toezicht en regels stellen van de Amerikaanse overheid, met als resultaat een winst die zal verdampen met de snelheid van het licht. Dat is kortom uitgesloten.
Wat rest is een digitale Titanic waar ze nog niet eens tegen het ijs zijn gevaren, maar waarvan nu al vaststaat dat het uiteindelijk zal zinken.
Het is alleen nog een kwestie van tijd.
Lees ook: WSJ: veel intern debat bij Facebook over beperken rechtse nieuwsbronnen in newsfeed
Lees ook: Europarlementariërs roepen grote bedrijven op niet te adverteren bij Facebook en Google
Lees ook: Donald Trump poogt Twitter & Facebook te vermorzelen met TRUTH Social
