De afgelopen weken hebben we een bijna nieuw programma-genre geïntroduceerd zien worden die ik ‘Oplos-tv’ zou willen noemen, een beetje in de traditie van De Correspondent dat zich tegenwoordig presenteert onder de noemer ‘opbouwende’ of ‘constructieve’ journalistiek. De show die onder dit nieuwe kopje valt heet Scheefgroei en wordt gepresenteerd Jeroen Pauw.
Het verfrissende van de aanpak is dat waar normaliter in bijzinnen verwezen wordt naar saaie overheidsrapporten die niemand leest diezelfde overheidsrapporten dit keer het uitgangspunt zijn van het hele programma. En uit die rapporten blijkt, je raadt het al, een toenemende scheefgroei tussen de ‘haves‘ en de ‘have nots‘ in Nederland. Vorig jaar verscheen er ook een bestseller met een minder of meer gelijkaardige analyse, Fantoomgroei, en een van de auteurs, Sander Heijne, is dan ook vaste gast in het programma.
Het aardige van Scheefgroei is dat het, puur inhoudelijk, nagenoeg samenvalt met wat de NPO volgens de oorspronkelijke bedoelingen en statuten de hele avond zou moeten doen: het Nederlandse publiek op een neutrale, onafhankelijke en niet-sensationele manier informeren over wat er maatschappelijk aan de hand is. Maar het feit dat Scheefgroei een eenmalige reeks programma’s is, bestaand uit vijf delen (onderwijs, arbeidsmarkt, wonen, gezondheid en pensioen), geeft aan hoe ver de rest van de NPO-programmering verwijderd is geraakt van wat het in essentie zou moeten zijn.
Op de een of andere manier hebben we in de loop van decennia een kermis opgetuigd, NPO hetend, waarvan de directie nachtmerries zou krijgen als de zoektocht van eenzame boeren naar een leuke vrouw (Boer Zoekt Vrouw) en het rondrennen van BN-ers in een vreemd land (Wie Is De Mol?) niet meer uitgezonden zou mogen worden. De kijkcijfermanie is leidend geworden bij de NPO-directie.
Echt spannend is Scheefgroei vanwege het educatieve karakter en de vooropgezette conclusies niet, maar gezegd moet worden dat Jeroen Pauw de ideale ‘anker’ is om ingeplande gesprekjes met gewone Nederlanders – die collega’s als Twan Huys en Eva Jinek voor iedereen zichtbaar als corvee beschouwen – op een ontspannen en niet-hypocriete manier te laten verlopen.
In de aflevering Gezondheid bekent Jeroen zelf ook jarenlang te hebben gerookt en in de aflevering Wonen maakt hij, lichtelijk beschroomd, gewag van het bezit van twee huizen, waarvan hij er één verhuurt. Zoals Pauw eerder al aantoonde volwassen te kunnen praten met leden van het structureel over het hoofd geziene zorgpersoneel, laat hij in ‘Scheefgroei’ zien hoe hij een ingevulde programmaformule kan behoeden voor afglijden naar het niveau Ingekakt Symposium.
Zeer opvallend is, tenslotte, dat aan een belangrijke factor van die zo vermaledijde scheefgroei in Scheefgroei niet of nauwelijks aandacht wordt besteed, en dat is migratie. Het risico dat PVV, FvD en JA21 een punt zouden kunnen hebben door migratie te willen beperken en dat Scheefgroei in de eindlijst van aanbeveling ‘minder nieuwkomers’ opneemt, is voor de NPO natuurlijk té groot.
Ondanks de kwaliteit van Scheefgroei werkt het, waarschijnlijk zeer bewust, mee aan het wegmoffelen van migratie als aanjager van ongelijkheid en bedreiging van de verzorgingsstaat. Was getekend, BNNVARA.
Lees ook van Hans van Willigenburg:
