Vriendinnen en vrienden en sponsors van de Portugal Post, bem vindo! Vandaag een heerlijke carnavalsspecial, en verder met Laetitia, de koningin van de Tupperware, over koffieleuten in de Algarve, Spanjeman Raúl met leuke weetjes over zijn geweldige land en een gezellig vertoog van dokter Kildare over huidkanker als gevolg van te lang bakken onder de Portugese koperen ploert.
Uw geliefde hoofdredacteur is net thuis in zijn geliefde Villa Vischlugt, bij moeders de vrouw en de hondjes en wat een timing heb ik toch want het carnaval is losgebroken in Moncarapacho!
Nou zult u denken: ho ho ho, drs. Van Amerongen, voelt u dan nul solidariteit met Oekraïne en is het niet gepaster om de komende tijd alle mogelijke feestjes in uw bruisende Algarve te negeren? Straks moet mij ik nog mijn kleren scheuren naar goed Joods rouwgebruik! Donder op, denk ik dan, niemand gaat mij vertellen hoe ik me moet gedragen, dat is zelfs mijn mammie zaliger niet gelukt.
Ik geef wel een extra vette fooi aan de schattige Oekraïense oberesses in mijn favoriete visrestaurant want daar hebben ze tenminste wat aan, in plaats van dat vrijblijvende deuggeleuter van de Hollandse kaaskop. “Je suis hartje Kiev”, hou toch eens op met dat pathetische en vooral zinloze symboolgedoe voor de bühne!
Wat is het Nederlandse volk toch intens treurig: eerst kakelden mijn tragische landgenoten twee jaar lang als kippen zonder koppen over corona – 18 miljoen virologen – en nu is iedereen Oekraïnoloog! We zijn er toen al ingeluisd door the powers that be, die hun reet afveegden met de uitslag van het referendum en nu zitten wij met de gebakken peren. Enfin, Bart Nijman schreef hier een prima stuk over en ik ga mij hier niet langer over opwinden. Ik sluit volledig mij aan bij de wijze woorden van het gezellige dikke propje Donders met zijn geile kruippakjes.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Het carnaval in Moncarapacho is wereldberoemd, mensen! De laatste keer, net voor het uit het Chinese Wuhan ‘ontsnapte’ coronavirus Portugal bereikte en dankbaar verspreid werd door Nederlandse camperaars met kortpittige kapels, op gifgroene Crocs en in driekwartsbroeken, reden tien door tractoren getrokken praalwagens een paar keer hetzelfde rondje om de kerk zodat de optocht toch wat leek.
Dat deed mij denken aan die keer dat ik door het noodlot gedreven terecht kwam op een Betuwse camping waar in de kantine net een miniplaybackshow werd georganiseerd door de uitbater. Zijn dochter kwam wegens gebrek aan andere kandidaten met zes verschillende imitaties, waaronder van Madonna en Britney Spears. Van de weeromstuit ging ik comazuipen met een gruwelijke afloop (de dochter bleek achteraf helemaal geen zestien te zijn). Het jammere van vooral de Algarve is dat de bewoners nog minder schwung en joie de vivre hebben dan een eskimo, die tegenwoordig met ‘Inuit’ dient te worden aangesproken.
Van geile carnavalskoorts is bij ons dan ook geen sprake. Daar staat tegenover dat ze hier geen educatieve flyers in het Arabisch, Berbers, Pasjtoe, Somalisch en Urdu hoeven uit te delen, zoals in het Rijnland gebeurt. Ik las zo’n folder waarin het carnaval wordt geduid aan een buitenaardse entiteit. Een belangrijk aspect van het Keulse carnaval blijft angstvallig verzwegen: de Rheinischer Frohsinn, een broeierig begrip dat direct op kriebels in de onderbuik slaat.
Ach, het precies dat liedje A Felicidade van Tom Jobim, dat gaat over het verdriet van de arme Brazilianen na het carnaval. Tristeza não tem fim. Felicidade sim. (‘Treurigheid kent geen einde. Geluk wel.’) Moncarapacho kent zelfs tijdens carnaval geen felicidade!
Weemoedig denk ik terug aan het carnaval in mijn voormalige standplaats Rio de Janeiro, toen ik nog een jonge god was en dus gelukkig. Bon, hier kunt u alle info vinden over de optocht die vandaag, zondag 27 februari plaatsvond. Trek iets leuks aan, een reetveter voor mijn part. En voor het echte carnaval, in Rio, verwijs ik u graag naar de shockdoc die ik met Rob Muntz maakte aldaar.
Het aroma komt je tegemoet zodra je….de terminal van Faro airport binnenloopt! Welkom in het koffieparadijs Portugal. Want, lieve lezers, zonder koffie is er geen beginnen aan in dit land. En dat zie je. Overal struikel je over de café’s, koffietentjes en pastelarias.
Koffiedrinken doe je niet thuis maar buiten de deur. Er is geen Portugees die met een fluitketeltje water gaat staan emmeren in een keukentje, een enkele bewoner van berg daargelaten.
De Portugees drinkt koffie, de hele dag door. Er wordt wat af gepauzeerd op een dag. Alles komt voorbij; op de tafeltjes: cafe, bica, meia de leite, garroto, galao, abatanado, cortado en cappuccino en die laatste is dan meestal iets met heel veel slagroom. Want we zijn hier niet in Italië. Italië mag zich dan koffieland nr. 1 willen noemen, ik zou die eerste plaats graag laten delen met Portugal.
Wat alle betekenissen van de kopjes en maten betekenen ga ik hier niet uitleggen want daar is Wikipedia al voor opgericht. De dag draait om de koffie heen, wat betekent dat als je iemand echt nodig hebt deze meestal aan het koffiedrinken is. Koffiedrinken doe je niet tijdens het computeren. Koffie, daar laat de werknemer alles voor uit z’n handen vallen. Kapsters, kantoormedewerkers, bouwvakkers, iedereen drinkt het meestal in combinatie met een sigaret, want ja, lezers, de Portugezen roken alsof hun leven ervan af hangt. De rooklobby heeft in Portugal duidelijk nog geen prioriteit. Roken is hier nog behoefte nr. 2 naast koffie. Daar komt nog een hele golf longkanker aanzetten met name onder vrouwen want die kunnen heel goed roken en het is wellicht leuk dat onze huispecialist dokter Kildare daar eens wat aandacht besteed, al hoor ik net van juffrouw Ans, de redactiesecretaresse van de Portugal Post, dat onze dokter het over huidkanker heeft.
Bij de koffie is er ook een keur aan zoetigheid, waarvan de pastel de nata de beroemdste is.
Zoet, daar houden ze hier ook erg van. En dat zie je weer in het straatbeeld want de Portugezen zijn dik. Te dik. Ik las laatst op de gezondheidssite van de Portugese overheid dat 50% van de bevolking te zwaar is en daar weer ongeveer de helft van obees. Oei. Wie ooit beweert dat het Mediterrane voedsel zo gezond is, heeft het mis. Het geldt in ieder geval niet voor Portugal.
Maar laten we niet afdwalen naar de gezondheid van de inwoners. Want de buitenlanders die je hier ziet zijn vaak ook te dik dus het is een globaal probleem.
De koffie is hier van uitstekende kwaliteit, want herkomstlanden als Angola, Brazilië, Mozambique, Cuba, de oude koloniën, zijn hier medeverantwoordelijk voor. Maar de koffie kun je alsnog verknoeien als je niet weet hoe het moet smaken. Ga maar eens naar Starbucks in dat Romeinse winkelcentrum in Faro.
Nee, ieder barretje of tentje heeft het beste apparaat staan om het geurigste bakkie troost te zetten. Niet van Supra maar van Delta.
Het leven is te kort om slechte koffie te drinken. Zet u alvast de zon aan dan schenk ik de koffie in.
Tot de volgende keer, lieve lezers.
Het is weer domingo dus een nieuwe Portugal Post met Spaanse inbreng. Vorige week, zoals sommige van onze drie lezeressen misschien is opgevallen, heb ik mij er met een Jantje van Leiden vanaf gemaakt door onze geliefde hoofdredacteur, die als één van de weinigen in het Nederlandse taalgebied verschoond lijkt te blijven van MeToo-gemekker – laten we wel wezen, het is gewoon een fatsoenlijke, aimabele, vent – een interview te laten schrijven, alhier aan de keukentafel in het kader van zijn Safari Eurabia waarvoor hij, letterlijk, onderduikt in de modderpoelen die Europa rijk is.
Zoals elke duiker weet, als je omhoog komt moet je zorgen voor decompressie. En waar dat beter te doen op de terugweg van Molenbeek, Roubaix en hoe al die treurige Noord- en Midden Europeesche gebieden zich ook mogen noemen, dan in Cataluña, de ‘WELKOM’-mat van Iberië. Op het afgesproken tijdstip (hier wél) rolt de trein het station binnen en de Chef stuitert uitgelaten door de stationshal richting uitgang.
Door een klein misverstand, ik had onder een foto uit doorweekt Nice geschreven dat hij wat regen mee moest brengen omdat wij uitgedroogd waren, werd direct het rugzakje waaruit hij leeft tijdens zijn pelgrimstocht opengerukt en kwam een fles Pata Negra reserva 2016 tevoorschijn. Niet verkeerd en goed te doen. En dat terwijl dry january aan mij sowieso niet besteed is. Het zal u verbazen maar het bleef die avond niet bij dat ene flesje. Met uitzicht op de bergen en de ondergaande zon, de Middellandse zee en spelende hondjes aan onze voeten hielden wij onze redactievergadering aangaande de Portugal Post. Regen zat er niet in zijn bepakking, helaas.
Gezien de juichende verhalen over driehonderdveertig zondagen per jaar die wij zo graag met u delen bekroop mij het gevoel dat bepaalde, zwaardere, elementen van het leven in Iberië misschien een klein beetje onderbelicht zouden kunnen geraken. Eén daarvan is de sequía waaronder een groot deel van Spanje gebukt gaat. Want alle dagen zon, het lijkt u wellicht een zegen zo net na de drievoudige weersgeseling die Nederlandje op zijn gat wist te leggen, voor niets gaat de zon op kameraden. Was de natuur net een beetje bekomen van de vorige periode van zeven jaar intense droogte door twee jaar min of meer normale neerslag; sinds oktober is er in de provincie Tarragona, waar ik mijn paradijsje heb gevonden, geen druppel van betekenis gevallen. Net genoeg om pas gewassen auto’s om te toveren in vieze stofverzamelaars met een licht rode waas van het woestijnzand dat Noord-Afrika ons met gulle hand via het luchtruim toebedeelt. Zuidenwind brengt niet alleen een behaaglijke temperatuur vrienden.
hier foto van La Vanguardia: https://www.lavanguardia.com/uploads/2022/02/21/6213416b2221d.jpeg ]
Ondertussen staan de waterbekkens (pantanos) bijna leeg en draaien de desalinizadoras (ontziltingsinstallaties) op volle toeren. Snoeiafval, dat hier uitbundig dagelijks in de hens wordt gestoken (fuck de biomassacentrales elders in Europa), mag alleen nog ‘s ochtends worden verbrand als het land nog een beetje vochtig is van de dauw. De ACA, het Catalaans Waterschap zeg maar, bereidt maatregelen voor. Zo moet de boer 25% minder water gebruiken om zijn plantage te bewateren en staat een gelimiteerd aantal liters per inwoner op de rol, mocht het niet snel gaan regenen.
Binnenkort denk ik dat ik maar eens een nieuw product ga lanceren; drinkwater in poedervorm. Alleen koud water toevoegen en drinken maar! Zo ziet u maar, elk voordeel hep se nadeel.
Mocht u toch een verhuizing naar ons prachtige stukje Europa overwegen, ik heb weer een pareltje van een occasion weten te vinden in de krochten van het internet. Houdt u vast.
BUITENKANSJE voor de handige doe het zelvert:
Artikel gaat verder na afbeelding.
U ziet, op elk potje past een dekseltje en Raúl van de Portugal Post staat u met raad & daad bij op uw queeste naar het definitieve geluk.
Buena semana, amigos y amigas, qué os vaya bien!
Artikel gaat verder na afbeelding.
Bom Dia beste dokter Kildare-fans en ander olijk lezersvolk!
Uren, dagen, maanden, jaren vliegen van ons heen beste meelezers, u kent het lied! En zo geschiedde het dat het alweer zondag is en tijd voor een nieuw praktijkbericht vanuit zonnig Portugal!
Maar eerst zoals gewoonlijk een korte terugblik op de vorige aflevering waarin uw geneesheer een deel van zijn ervaringen uit de allergie-praktijk met u deelde.
Het onderwerp bleek een schot in de roos gezien de méér dan vele ervaringsdeskundige reacties op het artikel! Velen onder u, en niet alleen onder de Algarve-overwinteraars maar ook in ’s Neerlands spruitjesland, bleken lijfelijke ervaring te hebben met het allergiefenomeen. En meer dan uw médico had verwacht kenden zelfs velen het ernstige gevaar van anafylactie. Menigeen kent zelfs ook in hun eigen omgeving of familie wel iemand die 24 uur per dag de – met adrenaline gevulde – EpiPen rondloopt. Gelukkig bestaat deze soms levensreddende oplossing voor mensen die al een anafylactie ervaring – of dreiging daartoe – achter de rug hebben!
Ook werden er veel vragen gesteld over het gebruik van anti-allergiemedicatie en vooral het eventuele bestaan van alternatieven. Daar is helaas niet eenvoudig op te antwoorden. Er bestaan meerdere alternatieven voor de standaard, vaak sloom makende, antihistaminemedicatie, bijvoorbeeld de immunisatietherapie, maar de resultaten daarvan blijken erg wisselend. Evenals de vele goedbedoelde adviezen zoals het gebruik van biologische ruwe (!) honing rechtstreeks van de imker tegen pollenallergie. Wel het proberen waard natuurlijk.
Alhoewel allergieën een zeer lastig en overwinterplezier bedervend fenomeen zijn, kennen we natuurlijk veel ernstiger én ook steeds meer voorkomende levensbedreigende zaken zoals de gevolgen van overmatig zonnebaden met zonverbranding! Daarover schreef ik 30 januari al amigas e amigos!
Vandaag vertel ik u echter niet over de verbrande huid die na een paar dagen weer als babygladde billetjes blinkt, maar over de meer ernstige gevolgen van zonverbranding en vooral van de gevolgen op langere termijn.
Elke zonaanbidder is wel bekend met het feit dat zonverbranding en zelfs al te veel zoninvloed zónder verbranding van de huid, kan leiden tot huidkanker (carcinoma cutis). Waar de meeste mensen denken dat dat alleen de strand- en zonminnende buurvrouw aangaat en niet voor jezelf geldt, is helaas het tegendeel waar, beste overwintervrienden! De gevaren van het in de wind slaan van de waarschuwingen over zonverbranding en huidkanker geldt voor ons allen!
Of zoals de ons allen geliefde Kees van Kooten sprak:
“Kanker hebben we tenslotte allemaal, het is alleen de vraag bij wie het eruit komt.”
Alhoewel de gevolgen van zonverbranding wel iéts te maken hebben met het huidtype, met name de hoeveelheid genetisch aanwezige melanine in de huid, geldt voor iedereen de gouden regel om voorzichtig te zijn met té veel blootstelling aan de UV-A of UV-B straling in het zonlichtspectrum. Niet alleen zorgt deze straling voor verbranding van de huid, maar daardoor ook voor verandering in het DNA van de huidcellen. DNA betekent overigens met een mooi woord desoxyribonucleïnezuur, maar dan in het Engels en is de belangrijkste drager van uw erfelijke informatie. Zonbeschadiging van uw DNA (en bijvoorbeeld ook van chemische invloeden op de huid) wordt door uw eigen, in iedere lichaamscel aanwezig DNA-reparatiefabriekje normaal gesproken keurig gerepareerd, waarmee wordt voorkomen dat uw DNA permanent beschadigd blijft met alle carcinogene (kankerverwekkende) gevolgen van dien.
Dit echter is een zeer complex gebeuren in de (huid)celkernen waar het DNA zich keurig opgerold bevindt. Als u er echter bij bedenkt dat een – uitgerolde – DNA string ongeveer een miljoen keer langer is dan de diameter van de celkern waarin hij is opgeborgen, kunt u bedenken hoe dat ‘oprollen’ eruit moet zien. Het is dus een zéér geconcentreerde ‘rol’ van nucleïnezuren opgepropt in de celkern, verpakt in eiwitten. Dit pakketje van DNA verpakt in eiwit wordt chromatine genoemd.
Alvorens na zon- of andere beschadiging de DNA reparaties kunnen worden uitgevoerd, moet dit geconcentreerde chromatinepakketje met behulp van andere eiwitten worden uitgerold, daarna het DNA gerepareerd én weer worden opgerold en ingepakt tot het chromatine-pakketje in de celkern.
U kunt zich voorstellen dat daar gemakkelijk het één en ander fout kan gaan en dan is kanker geboren beste meelezers-studenten, met alle gevolgen van dien.
Enkele feitjes: wist u dat huidkanker nu de meest voorkomende vorm van kanker is? En dat het aantal mensen met huidkanker de laatste twintig jaar is verdubbeld? En dat in 2020 méér dan 70.000 mensen in Nederland (!) met de diagnose huidkanker het ziekenhuis verlieten? En dat bijna al deze diagnoses dezelfde oorzaak hebben, namelijk té veel UV straling. Kortom: te veel blootstelling aan zonlicht (of zonnebank!). En dat er in het jaar 2000 nog 470 sterfgevallen door huidkanker waren in in 2020 ondanks meer aandacht en betere behandeling al zo’n 1000? En dat alles door onvoorzichtigheid in de zon en te late diagnose!
N.B.
Nogmaals voor de duidelijkheid, deze getallen betreffen Nederland!
Huidkanker is over het algemeen een zwaar onderschatte aandoening en wordt vaak te lang genegeerd omdat het immers maar ‘een vreemd plekje’ is en al snel een ‘ik heb er geen last van dus laat maar’ conclusie oproept. Helaas is dat een zeer verkeerde benadering van een steeds dreigender wordende volksziekte. Geen-last-van-hebben wil niet zeggen dat er geen, in vele gevallen, acute aandacht nodig is! Enkele vormen van huidkanker staan bekend als zeer agressief en snel groeiend, waardoor er een onherroepelijk gevaar is voor uitzaaiingen naar dieperliggende organen zoals botten, lever, longen tot zelfs uw hersenen. Het mag duidelijk zijn dat in héél veel gevallen van uitzaaiing en ongebreidelde celgroei elke hulp te laat komt.
In de dermatologie zijn er vier (hoofd)soorten huidkanker te onderscheiden:
Het basaalcelcarcinoom is daarvan de minst-kwaadaardige vorm van huidkanker. Zaait eigenlijk nooit uit naar dieper liggende organen, maar groeit oppervlakkig over de huid.
Het plaveiselcelcarcinoom is de soort die je vooral ziet op de ‘normale’ zon-plaatsen op je lichaam die ondanks kleding aan de zon blootgesteld worden, zoals gezicht, hals en handen. Deze vorm van huidkanker is gevaarlijk, niet agressief, maar kan uitzaaien als er niet op tijd aandacht aan wordt gegeven.
Het melanoom is de meest agressieve vorm van huidkanker die zeer snel uitzaait naar onderliggende organen. Vaak met desastreuze afloop.
Daarnaast kennen we nog het zeldzame merkelcelcarcinoom, een eveneens snel en diepgaand groeiende vorm van huidkanker. Deze vorm zien we bijna alleen bij blanke mensen van hoge leeftijd, meestal met meerdere ernstig onderliggende aandoeningen die het immuunsysteem hebben aangetast. Een voorbeeld daarvan zijn HIV- of transplantatie patiënten.
Ik schreef al even over de babybilletjeszachte, na zonverbranding herstelde huid beste amigo leitores, maar helaas is dat babybilletjesachtige slechts uiterlijke schijn van wat een ernstiger probleem verhult. Alle zonverbranding, ooit in uw leven opgelopen, ligt onuitwisbaar (!) opgeslagen in de herinnering van uw huid. Zelfs als u levenslang binnenshuis en uit het zonlicht zou blijven, blijven de gevaren van bijvoorbeeld de zonverbrandingen uit uw jeugd een blijvende bedreiging voor uw gezondheid.
Een goed en veel in de dagelijkse door de grijze golf zonaanbidders gevisiteerde praktijk van uw médico voorkomend voorbeeld daarvan is actinische keratose, een huidverandering die op hogere leeftijd kan ontstaan als gevolg van zonverbrandingen in de jeugd(!). Actinische keratose manifesteert zich als ruwe plekjes op uw huid, variërend van enkele millimeters op bijvoorbeeld de neus of bovenkant van de oren, tot veel grotere oppervlakten zoals de rug van uw handen. Kortom: de plekken die tijdens uw leven veel aan zonverbranding onderhevig waren.
Alhoewel actinische keratose géén huidkanker is en niet direct een groot gevaar, moet er wel degelijk aandacht aan worden besteed, omdat sommige gevallen zonder behandeling resulteren in het veel gevaarlijker plaveiselcelcarcinoom. Uw doutore doet deze keratose behandeling regelmatig door de kleine plekjes te bevriezen (criotherapie), waardoor er gezond weefsel voor in de plaats komt, of bij grotere plekken een behandeling met een speciale, agressieve crème op recept.
Ik noemde al even het basaalcelcarcinoom, de meest ‘onschuldige’ vorm van huidkanker die de Algarviaanse praktijk regelmatig passeert. En niet alleen in de Algarviaanse praktijk beste zonvrienden! Ook in Nederland is dit een overbekende en onderschatte huidaandoening. Ook deze vorm mag niet genegeerd worden, maar dient behandeling! Het kenmerkt zich door uitbreiding over de huid, maar kan uiteindelijk overgaan in het veel gevaarlijker plaveiselcelcarcinoom.
Artikel gaat verder na afbeelding!
Basaalcelcarcinoom, oppervlakkig uitbreidend.
Basaalcelcarcinoom onbehandeld.
Meer ernstige dermatologische vormen van kanker zijn, zoals gezegd, het plaveiselcelcarcinoom en het levensbedreigende, snelgroeiende melanoom. Beide vormen worden door uw vakantiedokter onmiddellijk én met spoed (!) doorverwezen naar de dermatoloog-specialist voor spoeddiagnose en resulteren meestal in chirurgische behandeling. Vooral het melanoom met zijn zeer snel groeiende eigenschap is bijna zwaailichtacuut, waar specialistisch spoedingrijpen absoluut vereist is.
In alle gevallen van veranderende huid van kleur, verdikking of andere ‘rare’ plekjes is zelfdiagnose van ‘dat éne plekje wat een beetje jeukt’ sterk af te raden en, alhoewel er bepaalde kenmerken aan bijvoorbeeld kwaadaardige melanomen te geven zijn, waagt zelfs uw clinico geral zich niet aan een vluchtige diagnose.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Melanoom, scherpe omranding met donkere kleur en enigszins verdikt op de huid.
Zoals u op de foto kunt zien lijkt een melanoom in veel gevallen erg veel op een gewone moedervlek waardoor de diagnose absoluut dermatologisch specialistenwerk is, soms bijvoorbeeld door middel van een biopt (stukje huid) wat door de patholoog-anatoom microscopisch wordt beoordeeld op eventuele celafwijkingen. Alhoewel een melanoom, meestal in tegenstelling tot de meeste moedervlekken, scherp omrand is, is dit geen wet van Meden en Perzen en daarom niet iets om risico’s mee te nemen!
Wél een absolute leken-indicatie voor specialistisch spoed (!) onderzoek is als u merkt dat een moedervlek-achtige plek groter wordt in omvang!
Nou beste terrasgenieters-in-den-vreemde, dit was een wat meer ernstig praktijkverhaal dan u gewend bent van uw zon-meegenietende doutore, maar het onderwerp is nou eenmaal niet om te lachen, gieren en brullen. Vandaar!
Sluit ik deze keer af met een herhaald advies beste amigas e amigos:
Zit je in de zon? Smeren, smeren, smeren, zelfs op pukkels en op zweren!
Até o próximo domingo queridos leitores!
Uw dokter James Kildare!
P.S.
Blijf altijd jezelf, je kunt niet leven in de huid van een ander.
